میراثآریا: «خاتمکاری» چهارمحال و بختیاری یکی از مهمترین رشتههای صنایعدستی و هنرهای سنتی این استان است که بیشتر در روستای «شیخشبان» از توابع شهرستان بن تولید میشود.
«خاتمکاری» از مهمترین تولیدات زیرمجموعه هنرهای چوبی در چهارمحال و بختیاری بهشمار میرود که با توجه به تولید فراوان آن در روستای «شیخشبان» از توابع شهرستان بن بهعنوان مرکز (قطب) »خاتم» ایران شناخته میشود.
البته اگرچه مالکیت معنوی این هنرصنعت مربوط به مردم «شیراز» و «اصفهان» است اما این کار از حدود ۵۰ سال پیش به روش «استادشاگردی» به چهارمحال و بختیاری وارد شد و در اندکزمانی این هنر گسترش یافت.
گسترش «خاتمکاری» در چهارمحال و بختیاری تا جایی پیش رفته است که اهالی روستای «شیخشبان» هماینک حدود ۴۰۰ استادکار «گُلبندی خاتم» را در خود جای داده و به یکی از قطبهای مهم تولید «گُلبندی خاتم» کشور تبدیل شده است.
قراردادن قطعات کوچک مثلثی در کنار هم و ایجاد اشکال هندسی با استفاده از مواداولیه مربوطه را هنرصنعت «خاتمکاری» مینامند.
مواداولیه مصرفی در هنرصنعت «خاتمکاری» شامل «چوبهای سه گوش عناب»، «نارنج»، «فوفل» و «آبنوس»، فلزاتی مانند «برنج»، «مس»، «نقره» و «طلا» به شکل مفتولهای نازک، «استخوان شتر»، «عاج فیل»، «چسب چوب» یا «سریش» است.
البته شاید بهعلت دقت و حوصله زیاد استادان «خاتمکاری» و همچنین ظرافت و ریزهکاریهای موجود در این هنرصنعت بوده که نام آن را «خاتم» یعنی «ختم هنرها» گذاشتهاند.
فرآوردههای هنرصنعت «خاتمکاری» بسیار متنوع است و از مهمترین محصولات این هنرصنعت میتوان به انواع «جعبه دستمال کاغذی»، «جعبه جواهرات»، «سطل زباله»، «قلمدان»، «جاقرآنی»، «شکلاتخوری»، «میز و صندلی»، «تختخواب»، «قاب عکس» و دیگر نیازهای کوچک و بزرگ مورد نیاز در خانهها اشاره کرد.
هنرصنعت «خاتمکاری» بهعلت زیبایی خیره کننده و بُعد هنری توانسته مخاطبان زیادی را به خود جذب کند.
چهارمحال و بختیاری ۴۰۰ هنرمند «خاتمکار» دارد
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری گفت: هماینک ۴۰۰ هنرمند در روستای «شیخشبان» از توابع شهرستان بن با تولید «گُلخاتم» آشنایی کامل دارند.
علیرضا جیلان تأکید کرد: این هنرمندان سالانه سالانه بیش از ۳۰۰ هزار «گُل یا قامه خاتم» در چهارمحال و بختیاری تولید و روانه بازار مصرف میکنند.
او افزود: تولید محصولات هنرصنعت «خاتمکاری» ۳۰۰ درصد ارزش افزوده داشته و یکی از مهمترین رشتههای صنایعدستی و هنرهای سنتی از لحاظ اقتصادی است. برای تولید هنرصنعت «خاتمکاری» از مواد اولیه طبیعی مانند «چوب»، «استخوان»، «سیم مسی» و «مفتول» بهرهگیری میشود.
جیلان یادآور شد: تولید محصولات هنرصنعت «خاتمکاری» در روستای «شیخشبان» از توابع شهرستان بن چهارمحال و بختیاری بیش از ۵۰ سال سابقه دارد.
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: هماکنون بسیاری «خاتمکاران»، «فروشندگان» و «تولیدکنندگان» مطرح هنرصنعت «خاتمکاری» در اصفهان از اهالی روستای «شیخشبان» هستند.
او با اشاره به گرانی مواد اولیه گفت: هماکنون ۱۲۰ هنرمند در رشته «خاتمکاری» روستای «شیخشبان» شهرستان بن فعالیت میکنند.
جیلان تأکید کرد: این تعداد هنرمند در ۸۰ کارگاه خانگی و متمرکز تولید «خاتم» و «گُلبندی» در روستای «شیخشبان» به تولید انواع محصولات این هنرصنعت مشغول هستند.
او افزود: ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری با همکاری شرکت شهرکهای صنعتی استان راهاندازی و فعال کردن «خوشه خاتم» در روستای شیخشبان را عملیاتی کرده است.
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری به گرانی مواد اولیه برای تولید انواع «خاتم» و «گُلبندی» اشاره و تصریح کرد: ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی این استان برای رفع این مشکل پیگیریهایی از طریق وزارتخانه انجام داده است.
او یادآور شد: افزایش اشتغال، کاهش نرخ بیکاری، رونق اقتصادی، جلوگیری از مهاجرتهای بیرویه و بازگشت روستائیان از شهرها مهمترین دستاوردهای ایجاد رونق در رشتههای مختلف صنایعدستی و هنرهای سنتی از جمله «خاتمکاری» بهشمار میرود.
جیلان اضافه کرد: تمامی تولیدات هنرصنعت «خاتمکاری» اهالی روستای «شیخشبان» به استانهای «اصفهان»، «فارس» و «تهران» ارسال و صادر میشود. روستای «شیخشبان» هماینک به مهد و قطب هنرصنعت «خاتمکاری» ایران شُهرت یافته و مقصد بسیار مناسبی برای حضور مسافران و گردشگران داخلی و خارجی ورودی به این استان در طول سال است.
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری تأکید کرد: انواع محصولات مرتبط با هنرصنعت «خاتمکاری» امروزه بهعنوان یکی از بهترین سوغاتیها در بازارهای استانها و شهرهای هدف گردشگری ایران مورد توجه مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است.
او افزود: ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری برای رفع مشکلات تولید انواع رشتههای صنایعدستی و هنرهای سنتی در این استان آمادگی لازم و کامل را دارد.
جیلان تصریح کرد: بهمنظور حمایت از هنرمندان فعال در این حوزه، «مجتمع خاتم روستای شیخشبان» در زمینی بهوسعت ۵۰۰ متر مربع با یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار در خردادماه ۱۳۹۵ به بهرهبرداری رسید. با راهاندازی این مجتمع و انجام تمامی مراحل کار هنرصنعت «خاتمکاری» در آن ۱۰۰ نفر بهصورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار شدند.
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: هنرصنعت «خاتمسازی یا خاتمکاری» یکی از هنرهای بسیار زیبا و منحصربهفرد ایرانیان و از مهمترین هنرهای ماندگار صنایعدستی و هنرهای سنتی بهشمار میرود.
او گفت: ترکیبی از چند ضلعیهای منظم شامل پنج، شش، هفت، هشت و یا ۱۰ ضلعی با قرار دادن قطعات کوچک مثلثی در کنار هم و ایجاد اشکال هندسی با استفاده از مواد اولیه مربوطه، هنرصنعت «خاتمسازی یا خاتمکاری» را تشکیل میدهد.
جیلان تأکید کرد: روستای «شیخشبان» از توابع شهرستان بن در ۴۰ کیلومتری شهرکرد واقع شده و به مرکز (قطب) «خاتمکاری» ایران مشهور است.
انتهای پیام/
نظر شما