گرگان- منطقه استراباد به دلیل نقش کلیدی اقتصادی در گذشته های دور و مسیرهای منتهی به آن دارای کاروانسراهای تاریخی فراوانی بود.

کاروانسراها در گذشته با هدف تجارت، زیارت مسافران و اقامت نیروهای نظامی ساخته می شد، با توجه به قدمت منطقه استرآباد، جاده کوهستانی آن دارای کاروان سراها برون شهری و برخی از شهرها مانند گرگان از کاروان سراهای دورن شهری با سابقه تاریخی و معماری حائز اهمیت برخوردار است.

علی رغم کثرت کاروان سراهای برون شهری در جاده ها و شاهراه های کوهستانی اکنون تنها سه کاروان سرا متعلق به دوره اسلامی و صفوی به جا مانده.

«قزلق»، «دیمه لو» و «رباط سفید» در حال حاضر این سه کاروانسرا از دوره اسلامی و صفوی به جا مانده و سایر کاروانسراها بر اثر بلایای طبیعی از بین رفته است.

مصالح استفاده شده از این بناهای تاریخی از ملات و سنگ آهک بوده و معماری آن به صورت کشیده است؛ روزنه بیرونی هم به دلیل سرمای هوا، بسیار اندک بوده از این رو برای استراحت کوتاه مسافران فقط استفاده می شد.

کاروانسرای قزلق
اين كاروانسرا در 37 كيلومتري جنوب شرقي شهر گرگان و در شرق جاده ارتباطي گرگان به شاهكوه در منطقه اي در حد فاصل گچيان و سفالي در كتل قزلق قرار دارد.كاروانسراي قزلق به عنوان نمونه اي از كاروانسراهاي كوهستاني با مصالح سنگ و ملات گچ ، آهك و ساروج در مسير جاده قديم استرآباد ـ شاهرود احداث شده است و سبك آن سرپوشيده با پلان مستطيل شكل و به جهت شمالي ـ جنوبي است.

کاروانسرای رباط سفید
اين كاروانسرا كه به ‹‹ سرعلي آباد ›› نيز معروف است در 49 كيلومتري شهر گرگان و 55 كيلومتري شرق روستاي چهارباغ ، دهستان استرآباد جنوبي ، بخش مركزي شهرستان گرگان واقع است. اين كاروانسرا بعد از روستاي چهار باغ است و در نهايت بعد از روستاهاي تالش بالا و پايين به شاهرود منتهي مي شود كه اين مسير خود يكي از راههاي باستاني بوده كه به شاهراه اصلي جاده خراسان بزرگ در شاهرود متصل مي شده است .كاروانسراي رباط سفيد يكي از ابنيه قديمي دوره صفوي و طول آن حدود 23 متر و عرض آن 20 متر است و فضاهاي داخلي تقريبا به صورت قرينه قرار گرفته اند. عرض دروازه ورودي به كاروانسرا 92/2 متر است. در کنار این کاروانسرا چشمه ی آبی هست که در گرمترین فصل سال هم آبش بسیار خنک و گواراست.

کاروانسرای دیمه لو
این کاروانسرا در ضلع غربی جاده کوهستانی گرگان ـ شاهکوه و در حد فاصل کاروانسرای قزلق در شمال و کاروانسرای رباط سفید در جنوب واقع شده است.