عکاس: حامد حق دوست
آیین عزاداری بازار تبریز از باشکوهترین و قدیمیترین مراسمهای شهر تبریز است که از تاسوعای حسینی آغاز شده و تا دوازدهم ماه محرم ادامه می یابد و این بازار شاهد حضور دستهها و هیئتهای محلی طبق برنامه اعلامی در قالب سه هیئت زنجیرزنان، سینهزنی عرب و سینهزنی عجم است که به عزاداری در تیمچه مظفریه میپردازند.
دستههای عزاداری محلات قدیمی تبریز شامل دوهچی، امیرخیز، کوچه باغ، راسته کوچه، دل خون، شهید قاضی، مارالان، جامیش آوا، میر چوبان، خیاوان، باغمیشه، انتظاریون، ششگلان، قره آغاج، ورجی، ابوذر، چوستوزلار، لئیل آوا، حکم آوا، سرخاب، سئلاب، عمی زین الدین، چرنداب و نوبار در بازار تاریخی تبریز به اجرای مراسم عزاداری سیدالشهدا میپردازند.
استفاده نکردن دسته ها از سنج، طبل و... در عزاداریهای داخل بازار تاریخی تبریز موضوع دیگری است که در خور توجه بوده و بیانگر آن است که در گذر سالیان این عزاداریها اصالت خود را حفظ کرده است.
فعالیتهای اقتصادی نیز از شب هفتم محرم در بازار بزرگ تبریز متوقف شده و پس از اتمام عزاداری در شب ۱۲ محرم، به غیر از پارچهها و پرچمها، سایر موارد جمع شده و بازار تبریز و تیمچه مظفریه از ۱۳ محرم مجددا فعالیتهای اقتصادی خود را از سرمیگیرند.
لباس دسته عرب از پایین تنه شبیه دامنه عربی که اتک خوانده میشود بوده و بالاتنهای مشابه پیراهن دارد که قسمتی مربع شکل از سینه آن باز شده و سینه عریان میماند که محل سینه زدن است، این قسمت پس از اتمام سینه زنی مجددا بسته می شود. رنگ لباس این دسته سیاه و نحوه عزاداری آنها سینه زنی با دو دست هماهنگ و با سرعت ریتمی تند مخصوص به خود است.
لباس دسته عجم عموماً کت و شلوار و پیراهن مشکی است، این دسته شانه به شانه یکدیگر حرکت کرده و با دست چپ کت را گرفته و با دست راست با ریتمی آرام در طی سه حرکت با صدای هماهنگ هی هی به سینه میکوبند.
لباس دستههای زنجیرزنان نیز متشکل از پیراهن گاه (پیراهن عربی) و شلوار مشکی (گاه دامن عربی) است، اعضای دسته فوق به فاصله چند متری یکدیگر حرکت کرده و با ریتمی خاص با سه ضربه پی در پی و هماهنگ به شانه میکوبند.
برخی مراسمهای آیینی نمایشی که مضمون شبیهخوانی دارد نیز در تیمچه مظفریه برگزار میشود. «مرثیهخوانی در تیمچهها» و «توزیع نذری» از جمله مراسمهای بازاریان در ایام محرم است.