این حلقه مفقوده حضور مؤثر و فعال جمهوری اسلامی ایران درعرصه‌های مختلف بین‌المللی، منطقه‌ای، به‌ویژه عرصه‌هایی كه با مصالح، منافع و آرمان‌های ملی و اعتقادی در ارتباط مستقیم و دایمی هستند، از ضرورت تام برخوردار است و میتواند در تأمین منافع ملی و شكل‌گیری آینده‌ای بهتر برای مردم كشورمان و دیگر جوامع انسانی مؤثر واقع شود.
در عرصه سیاست خارجی این امر استلزامات خاص خود را دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تغییر نگرش از دیپلماسی به معنای سنتی آن به دیپلماسی جدید است؛ دیپلماسی‌ای که در آن شاهد افزایش نقش و اهمیت بازیگران غیردولتی باشیم. با اینکه دیپلماسی و سیاست خارجی در جهان واقعی هنوز دولت‌محور است، لکن نقش بازیگران غیردولتی در پیشبرد برخی اهداف دیپلماسی در زمینه‌های مختلف انکارناپذیر است. از انجمن‌های تجاری و اقتصادی گرفته تا گروه‌های طرفدار محیط زیست، صلح و غیره با فعالیت‌ها و اقدامات خود به یاری دولت‌ها در دیپلماسی می‌شتابند.
آنچه در این دولت بیش از گذشته در سیاست خارجی نمود یافت دیپلماسی گردشگری بود. در دیپلماسی سنتی، گردشگری اهمیت زیادی نداشت و چه‌بسا تهدیدی برای امنیت ملی تلقی می‌شد، زیرا هدف و منفعت اصلی و نهایی در دیپلماسی سنتی حفظ امنیت نظام سیاسی و امنیت سرزمینی است و اگر قرار باشد دولت‌های دیگر در قالب گردشگر، جاسوس و خرابکار وارد کشور کنند و امنیت ملی را تهدید کنند بهتر است جلوی این کار گرفته شود. در دیپلماسی جدید است که اهمیت اقتصاد در امنیت ملی بیشتر از گذشته مورد توجه قرار می‌گیرد و در این راستا یکی از رسالت‌های اصلی سیاست خارجی و دیپلماسی، فراهم کردن زمینه‌های جذب سرمایه خارجی و لذا توسعه اقتصادی در داخل تعریف می‌شود.
جای تعجب ندارد که در برخی کشورها وزارت خارجه و تجارت خارجه در هم ادغام شده‌اند، زیرا اصلی‌ترین هدف سیاست خارجی و دیپلماسی، تقویت قدرت اقتصادی تعریف شده است. به عبارت خیلی ساده‌تر، سیاست خارجی و دیپلماسی جاده‌صاف‌کن تجار و بازرگانان در خارج از کشور است، کسانی که با صدور کالا و جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد رونق اقتصادی به تأمین امنیت ملّی یاری می‌رسانند.
در دولت یازدهم آنچه در این حوزه اتفاق افتاد آن بود که دیپلماسی گردشگری صرفاً به‌دنبال جذب گردشگر خارجی از طریق دیپلماسی و ابزارهای آن نبوده و نیست، بلکه درصدد بوده است گردشگران ایرانی را که راهی خارج از کشور می‌شوند به سفیران و دیپلمات‌هایی برای تبلیغ و ارایه تصویر مثبت از ایران و در نتیجه جذب گردشگر تبدیل کند.
* رئیس موسسه آموزش عالی میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری
انتهای پیام/
