به گزارش میراث آریا به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل، قادر ابراهیمی با بیان اینکه کول تپه سرعین در 35 کیلومتری اردبیل واقع شده و بافت مسکونی شهر توریستی سرعین آن را کاملا در برگرفته افزود: «در سمت مغرب این محوطه چشمه ای به نام \"تپه چشمه سی\" قرار دارد که می توان شکل گیری و دوام استقرارهای هزاره های پیشین را به سبب وجود همین چشمه خنک در کنار چشمه های آبگرم و جوشان منطقه سرعین دانست.»

سرپرست هیئت باستان شناسی افزود: «برای مطالعه دوران های باستان شناختی در کول تپه سرعین، کاوش در یک ترانشه اصلی به منظور لایه نگاری محوطه و دو ترانشه کمکی دیگر به صورت محدود برای تکمیل اطلاعات لایه نگاری از ابتدا و انتهای استقرارهای این محوطه در طی سه ماه به اجرا درآمد.»

به گفته این باستان شناس، با توجه به مطالعات اولیه و سرمیدانی در طی اواخر هزاره چهارم/اوایل هزاره سوم پیش از میلاد اولین استقرارها در شهر سرعین توسط مردمان کورا-ارس در کنار برکه ای کوچک شکل گرفته است.

ابراهیمی از ویژگی های فرهنگی مردمان ساکن در این محوطه به سفال‌های سیاه و خاکستری یا قرمز- سیاه با تزئینات کنده و داغدار و دسته های شاخصِ معروف به نوع دسته نخجوانی اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: «همچنین وجود پیکرکهای گلی به شکل انسان و حیوانات مختلف از دیگر ویژگی های فرهنگی دوران مفرغ قدیم این محوطه است که قابل مقایسه با سایر محوطه ها و استقرارهای دوره فرهنگی کورا - ارس است.»

سرپرست هیئت باستان شناسی گفت: «وجود خانه های مسکونی مدور در فازهای اولیه و قدیمی ترین استقرارها که در نهایت در فازهای بالایی تبدیل به معماری با سازه های راست گوشه می شود از دیگر ویژگی های فرهنگی قابل مقایسۀ این محوطه با محوطه یانیق تپه به عنوان مشهورترین محوطه از دوره کورا-ارس در منطقه آذربایجان ایران است.»

او از یافته های شاخص این کاوش به ساختار مدور شکل با تزئینات مختلف در دیوارهای آن اشاره کرد و گفت: «این ساختار که به شکل مدور با قطری نزدیک به 10 متر ساخته شده دارای تزئینات شیاردار به صورت افقی در قسمت های تحتانی داخل بناست.»

این باستان شناس گفت: «همچنین با توجه به بقایای آواری از داخل این بنا قسمت های بالایی جداره داخلی نیز با نقوش کنده هندسی و گاه متقاطع که داخل آنها نیز با ماده قرمز رنگ اندود یافته اند مزین شده بود.»

او تصریح کرد: «وجود فضای مربع شکل با چاله هایی که به شکل منظم و با فواصل معین از دیواره و از همدیگر با کاسۀ سفالی بزرگ در میان خود و با کادرهای فرورفته مستطیل شکل در قرنیزهای این فضا که به طور کامل با مواد قرمز رنگ رنگ  آمیزی شده اند از دیگر ویژگی هایی هستند که کارکرد و کاربری خاص این بنای مکشوفه را قوی تر می سازند.»

این باستان شناس خاطرنشان کرد: «تاکنون ساختاری که مشابه یا قابل مقایسه با این بنا باشد از هیچ‌کدام از محوطه های کاوش شده در حوزه فرهنگی کورا- ارس گزارش نشده است.»

شکل گیری دژی از دوره مفرغ

ابراهیمی گفت: «با توجه به ساختار بیرونی بنا و همچنین ساختارهای درونی و نوع چینش فضای آن به سختی می توان آن را مربوط به محل سکونت و زندگی دانست و چنین مواردی احتمال اینکه با بقایای یک بنای عمومی با کارکرد خاص در میان مردمان ساکن محوطه مواجه باشیم را تقویت و مطرح می سازد.»

او گفت: «علاوه بر آثار دوران مفرغ قدیم در کاوش های کول تپه سرعین آثاری از دوران مفرغ جدید و آهن نیز کشف و مورد مطالعه قرار گرفت.»

سرپرست هیئت باستان شناسی گفت: «وجود سازه های عظیم با استفاده از سنگ های بزرگ و حجیم در این محوطه شکل گیری دژی از دوران مفرغ جدید تا عصر آهن را در این محوطه بازگو می کند.»

او افزود: «حائز اهمیت است که پس از استقرارهای عصر آهن نیز تداوم استقرار در این محوطه تا دوران موسوم به فرهنگ سفالی سبک اردبیل ادامه یافته و تداوم استقرارها پس از این دوره قطع تا در نهایت مجددا در دوران میانه اسلامی این محوطه مسکون می شود.»

او تصریح کرد: «وجود گورستانی از دوران میانه اسلامی با سنگ قبرهای متعدد و در اشکال و طرح های مختلف حضور اقوام و طیف های مختلف مذهبی را در کنار این محوطه بازگو می‌سازد.»

به گفته ابراهیمی همچنین با توجه شواهدی که از بررسی های میدانی بدست آمد احتمالا در کنار این محوطه و در محدوده گورستان بنایی قابل مقایسه با مقابر برجی شکل و یا سایر مقابر موجود در منطقه بنا شده بود که امروزه تخریب و تنها به صورت تلی از آوار و خاک در آمده که در میان مردم محلی منطقه به «قبرستان تپه سی» معروف است.

سرپرست هیئت باستان شناسی در تشریح نتایج این پروژه گفت: «آنچه از کاوش در کول تپه سرعین و تأکیداً در مراحل اولیه مطالعه آن به‌دست می‌آید این محوطه در مقاطع مختلف باستانی و تاریخی از اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد تا دوران میانه اسلامی مسکون بوده است.»

او تصریح کرد: «کشف ابزارهای سنگی از گمانه‌های ایجاد شده در حاشیه برکه چشمه تپه سی در ضلع غربی و جنوبی محوطه حضور انسان و جوامع انسانی را بسیار قدیمی تر از هزاره چهارم پیش از میلاد در این منطقه و محوطه نشان می‌دهد که لازمه تایید قطعیت آن ادامه روند کاوش‌ها و مطالعات باستان شناختی در این محوطه است.»

کاوش در این محوطه با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی وگردشگری  با همکاری اداره کل اداره میراث فرهنگی استان اردبیل و شهرداری  شهر سرعین انجام شده است.

انتهای پیام/