دنیای گسترده و پیچیده سفال و سفالگری به عنوان یکی از کهن‌ترین هنر‌های بشری، امروزه نیز طرفداران بسیاری داشته و نسل جوان را به سوی خود جذب می‌کند. بهره‌برداری از تجربیات هنرمندان پیشکسوت به عنوان گنجینه‌های ارزشمند، کلید رشد و موفقیت است.
محمود صفری روشن یکی از این گنجینه‌های ارزشمند است که از لالجین همدان، مهد سفال ایران آمده و با کوله‌باری از تجربه و دنیایی از عشق و علاقه سال‌هاست که ساکن کرج است.
با دیدن او می‌توان متوجه شد که هنر سن و سال نمی‌شناسد و او با ۷۴ سال سن، همچنان سر‌زنده، علاقه‌مند و مشتاق به خلق آثار هنری است و هنوز هم دست از فعالیت نکشیده است. از سن کم و در دوران کودکی کارگاه سفالگری پدرش محل بازی و تفریح او بوده و به نوعی با خاک و آب و آتش خو گرفته و بزرگ شده است. تحصیلات افتخاری معادل دکترا دارد و خودش را نسل در نسل سفالگر‌زاده می‌داند.
آموزش در سفالگری تا چه میزان اهمیت دارد؟
با وجود اینکه پدرم در این حرفه مشغول بود اما من صرفا با حضور و سر‌گرمی در کارگاه و قرار گرفتن در محیط تاثیر گرفتم و این هنر به صورت ذاتی و خدا‌دادی در من نهفته و موجود بود و آموزش تخصصی و ویژه‌ای را نگذراندم، در حین بزرگ شدن راجع‌به این هنر فکر می‌کردم و کم کم به خلق آثاری کهن همچون ریتون و کوزه مخلوط با نقش برجسته پرداختم که سال‌ها بود منسوخ شده بود.
راز ماندگاری در این عرصه را چه می‌دانید؟
یک هنرمند اگر عشق و علاقه به حرفه و هنری که آن را دنبال می‌کند داشته باشد نه تنها هرگز خسته نمی‌شود و دست از کار نمی‌کشد بلکه در آن به اوج و موفقیت دست پیدا می‌کند.
آیا از الگوی خاصی برای خلق اثر پیروی می‌کنید؟
ایده اولیه آثار به صورت ذهنی شکل می‌گیرد و با حجم و مدل سازی و قالب‌گیری، کار نهایی در قامت یک نقش کهن یا نقش برجسته و مجسمه‌سازی شکل می‌گیرد.
ابزار هنر سفالگری را چگونه تهیه می‌کنید؟
اعتقاد چندانی به ابزار پیشرفته و ماشین‌آلات مدرن ندارم و با خلاقیت خودم از چوب و فلز ابزار مورد نیازم را می‌سازم.
چند نوع چرخ سفالگری وجود دارد؟
چرخ پایی که با دینام به صورت برقی در‌آمده و لگنی که اکنون منسوخ شده است. اما من همچنان کار با چرخ صرفا پایی را ترجیح می‌دهم و معتقدم کاری که به شیوه سنتی تولید شود زیبایی و جلوه بسیاری دارد.
قرار گرفتن واژه تولید در کنار صنایع‌دستی و در نتیجه تولید انبوه و مشابه آثار سفالی تنها برای رفع نیاز بازار و کسب درآمد موضوعی است که چندان علاقه‌ای به آن ندارم، معتقدم هنر سفالگری اصیل فراموش شده و متاسفانه اکثر هنرمندان این رشته به سمت تولید انبوه رفته‌اند.
از جمله اصلی‌ترین مواد اولیه و کار‌بردی در سفالگری چیست؟
گل رس ماده اولیه مورد نیاز برای خلق آثار هنری است که در قدیم نوع سنگی آن استفاده می‌شده و اکنون گل حبابی رواج یافته است. هر کدام از نمونه‌های هنری مانند نقش برجسته، ریتون، کوزه و ... گل مخصوص خودش را دارد. برای نمونه گل مورد استفاده در نقش برجسته با توجه به محل نصب و شرایط آب‌و‌هوایی باید ضد‌یخ باشد و یا برای کار چرخ سفالگری، باید پلاسیته گل مورد استفاده بالا باشد و از کیفیت بالایی بر‌خور‌دار باشد.
به عنوان یک هنرمند سفالگر پیشکسوت علاقه به خلق چه نوع اثری دارید؟
با توجه به قدمت بسیار این هنر در طول تاریخ و تمدن ایران زمین و آثار به جامانده می‌توان از طرح و مدل کهن استفاده کرد که بسیار زیبا و جذاب بوده‌اند و از آن اقتباس آزاد داشت تا اثری خاص و ماندگار خلق کرد. کپی بسیاری از آثار تاریخی را ساخته‌ام.
سفال در استان البرز در مقایسه با سایر هنر‌ها در چه جایگاهی قرار دارد؟
متاسفانه با وجود عوامل مختلف از قبیل اقبال عمومی شاهد پیشی گرفتن هنر سرامیک بر سفال هستیم و اگر مسئولان راهکار مناسبی ارائه ندهند هنر سفالگری نه تنها در البرز، بلکه در تمام کشور در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد.
سفالگری چه اثراتی بر زندگی و روح روان می‌گذارد؟
سفالگری علاوه‌بر اینکه شغل و هنری زیبا و جذاب است امروزه خاصیت درمانی گل‌رس ثابت شده و اثرات مثبتی بر بیماری‌های مانند ام اس دارد و همچنین موجب شادی، سلامتی و طول عمر می‌شود.
چه نو‌آوری‌هایی در هنر سفالگری به دستان توانمند شما انجام شده است؟
اولین کسی که در ایران، هنر نقش بر‌جسته‌سازی و کار قالبی را احیا و همچنین دوغاب سازی کرد من بودم و در حال حاضر هم تنها فردی در جهان هستم که می‌تواند با سفال، تکه آنتیک بسازد. این در حالی است که هر کدام از مراحل پیچیده کار نیاز به آموزش تخصصی در قالب دوره‌های گل‌شناسی، خاک شناسی، کوره‌‌شناسی و ... به عنوان هنر دارد.
سطح کتاب‌های آموزشی سفالگری موجود در اختیار علاقمندان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این کتاب‌ها محتوای کافی و مناسبی در زمینه سفال و سرامیک نداشته و نقطه ضعف عمده‌ای در نحوه بیان و آموزش مراحل کار دارند که نیاز‌مند توجه و دقت بیشتری از طرف صاحبان فن و حرفه است.
نحوه بر‌خورد با یک هنرمند سفالگر در اجتماع چگونه است؟
با وجود اصالت این رشته و فرا‌گیر بودن آثار خلق شده، باز هم افرادی هستند که هنرمند سفالگر را صرفا کوزه‌گر و قلک‌ساز می‌شناسند و این جای تأسف دارد که هنر اصیل ایرانی به دست فراموشی سپرده شود چرا که نسل جدید با هنر سفالگری سنتی آشنا نیست. مسئولان اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز باید از وجود کارشناسان متخصص در رشته‌های صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی از جمله سفالگری استفاده کنند تا مجدانه پیگیر رفع دغدغه‌ها و مسائل هنرمندان این صنف باشند.
چه صحبتی با هنردوستان دارید؟
هنر سفالگری دریایی وسیع است که عمق آن هنر گذشتگان، هنری اصیل و شگفت‌انگیز است که به دست فراموشی سپرده شده است و اکنون دیگر از طرح‌ها و مدل‌های شاهکار و منحصر‌به‌فرد قدیمی از زمان هخامنشی تا دوره قاجار که بسیار زیبا و قشنگ بودند خبری نیست، حتی نمونه‌ای ساده از آن‌ها قابل ساخت و اجرا نیست که این امر نیاز‌مند تحول فکری هنرمند است تا با الگو گرفتن از گذشته، آثاری شاخص و ماندگار خلق کند در غیر این صورت توجه صرف به مقوله در‌آمد‌زایی، موجب پس‌رفت و افول این رشته هنری خواهد شد.
انتهای پیام/
