این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، پاسارگاد، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری است.
این مجموعه، پنجمین مجموعه ثبت‌شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که در نشست یونسکو که در تیرماه سال ۱۳۸۳ در چین برگزار شد به دلیل دارا بودن شاخص‌های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
بخش زیادی از مصالح به‌کاررفته در بناهای محوطه پاسارگاد را سنگ‌های سپید، سیاه و ماسه‌ای تشکیل داده که از کوه‌های پیرامون آورده شده است.
این سنگ‌های بسیار خوش‌تراش به‌صورت بلوک‌های چهارگوش یا استوانه‌ای شکل در بخش‌های مختلف بناها شالوده‌ها، کف‌ها، درگاه‌ها، پایه و قلمه ستون‌ها، ازاره‌ها، بدنه‌ها، پلکان‌ها، آب‌نماها و غیره به‌کاررفته‌اند. پس از دوران هخامنشی، بناهای پاسارگاد کارکرد اصلی خود را به‌عنوان مقر حکومتی از دست دادند و به‌مرور، روند ویرانی و فرسایش بناها آغاز شد.
جدای از عوامل تخریبی طبیعی و محیطی، از جای درآوردن و جابه‌جایی بلوک‌های سنگی به‌منظور استفاده درجاهای دیگر، تأثیر زیادی بر ویرانی ساختمان‌های شکوهمند پاسارگاد داشته است.
بیشترین میزان این قبیل جابه‌جایی‌ها در دوران اتابکان و آل مظفر روی‌داده است که در این دوران، تعداد زیادی از بلوک‌های سنگی سپید رنگ مربوط به کف و دیواره بناها و همچنین قلمه ستون‌ها از جای خود درآورده شده و در ساخت مسجد اتابکی پیرامون آرامگاه کوروش و کاروانسرای مظفری به‌کار گرفته شدند.
بخش دیگری از سنگ‌ها نیز در سده‌های متأخرتر برای ساخت سنگ‌قبر، تراش داده‌شده و مورداستفاده قرار گرفتند. درگذشته، مجاورت برخی از روستاها و آبادی‌ها با محوطه پاسارگاد، ساکنان را به استفاده از بلوک‌های سنگی برای خانه‌سازی ترغیب می‌کرده است، ازجمله این خانه‌ها که در ساخت آن‌ها از مصالح تاریخی بناهای پاسارگاد استفاده‌شده، می‌توان عمارت سعیدی را نام برد.
این خانه اعیانی که در دوطبقه ساخته‌شده و قدمتی نزدیک به یک‌صد سال دارد، در فاصله ۳۰۰ متری بنای کاروانسرای مظفری واقع شده و در حال حاضر متروکه و بخش‌های زیادی از آن ویران شده است.
در فروردین‌ماه سال جاری با پیگیری‌های پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و نیز همکاری خاندان سعیدی، جمعاً ۵۸ قطعه از بلوک‌های سنگی بناهای تاریخی پاسارگاد شامل ۴۶ بلوک در ابعاد ۴۰×۲۰×۲۰ به ضخامت ۱۵ سانتیمتر مربوط به سنگفرش کف بنای کاروانسرای مظفری و ۱۲ بلوک به طول ۹۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر، عرض ۴۰ تا ۵۵ سانتیمتر و ضخامت ۱۵ سانتیمتر، عمدتاً مربوط به گورستان پیرامون آرامگاه کوروش، شناسایی و به محوطه میراث جهانی پاسارگاد منتقل‌شده است و با آغاز پروژه ساماندهی و خواناسازی پان معماری بنای کاروانسرای مظفری که از اواسط اردیبهشت‌ماه سال جاری شروع‌شده، بلوک‌های موردنظر در فرآیند حفاظت و مرمت این اثر استفاده خواهند شد.
انتهای پیام/
