به‌گزارش خبرنگار میراث‌آریا، علی دارابی قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی و رئیس شورای حکام مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو، امروز چهارشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۲ در نشست زیر منطقه‌ای «میراث‌فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیر دولتی» که در اصفهان برگزار شد، با بیان این مطلب افزود: میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس این سرزمین، دارای وجوه زیبایی‌شناسانه منحصربفرد ایرانی و سرشار از معانی و مفاهیم عمیق است که با تأمل در آن می‌توان فرهنگ مواجهه و تعامل ایرانیان با محیط اطرافشان را آموخت.
او گفت: از آنجا که قواعد کلی حاکم بر طبیعت هر سرزمین ثابت‌اند و انسان‌ها در طول تاریخ برای هم‌زیستی و بهره‌مندی از مواهب طبیعت نیازمند رجوع به اندیشه و خلاقیت خود هستند؛ در طول زمان راه‌کاری ارائه شده که در قالب میراث‌فرهنگی قابل مشاهده هستند؛ اسنادی برای بازخوانی و بازشناسی هوشمندی مردم هر سرزمین که علاوه بر ارزش‌های مادی و معنوی، دارای ارزش‌هایی آینده‌نگرانه نیز هستند؛ به این معنی که در صورت رجوع به آنها، امکان بروز خطا و شکل‌گیری اعمال مخرب و جبران‌ناپذیر کاهش می‌یابد.
قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی اضافه کرد: همچنین امروزه نماد کشورها از میزان درک جوامع از موضوع فرهنگ سنجیده می‌شود، چرا که جوامع توسعه‌یافته با آگاهی نسبت به پیشنینه‌ی تاریخی خود، بهترین پاسخ را به مسائل پیشرو خواهند داشت و البته سؤالات جدیدی برای آیندگان طرح می‌کنند. به‌عنوان بروزترین و تأسف‌بارترین مثال می‌توان فرونشست زمین و ارتباط آن با نحوه استفاده از آب‌های زیرزمینی و مدیریت منابع آبی را مطرح کرد.
او گفت: ایرانیان برای قرون متمادی به راه‌کارهایی بسیار هوشمندانه در این عرصه درست یافته بودند و با این هوشمندی در مکان‌هایی با امکان زیست محدود، سکونت‌گاه‌هایی خلق کرده بودند که همه چیز را در خود جای داده بود. این دستگاه هوشمند، انعطاف‌پذیر، مقرون‌به صرفه، شکل گرفته بر اساس فهم بستر و آینده‌نگر دارای اجزای کالبدی و معنایی متعددی است، که حفظ هر کدام از این اجزا در جهت فهم آن کل و بهره‌مندی از راه‌کارهای خلاقانه آن برای برون‌رفت از مخاطرات امروز، یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت است.
معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی یادآور شد: ایرانیان در طول یک میلیون سال سکونت و ۷۰۰۰ سال فرهنگ و تمدن در این کره خاکی همواره بهترین راه‌حل را برای مسائل و محدودیت‌های پیشرو انتخاب می‌کردند چرا که این سرزمین بی‌قرار، امکان شرایط زیست را به صورت متمرکز فراهم نمی‌کند و پژوهش در الگوهای سکونت در این سرزمین و شیوه تعامل با اقلیم در رجوع به میراث فرهنگی ناملموس خلاصه می‌شود.
دارابی در ادامه گفت: در سرزمین ایران حوادثی نظیر سیلاب، طوفان، زمین‌لرزه و یا خشکسالی کم نیست و تقریبا هیچ نقطه‌ای از تحرکات زمین و یا نوسانات اقلیمی مستثنی نیست و تنها راه حل پیش روی ما برای زیست در این سرزمین، همسو شدن با محیط است. در این صورت نسبتی پیوسته با بین فرد و مکان ایجاد خواهد شد و انسان جزئی از پیکره محیط می‌شود. با چنین رویکردی در صورت وقوع طوفان، نه تنها اهل سرزمین از آن هراسی نخواهند داشت بلکه به استقبال آن در آسبادها خواهند رفت تا چرخ زندگی تؤمان با طبیعت چرخیده شود.
قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی اضافه کرد: یخچال‌ها نیز از نوسانات دمایی در طول سال سود می‌بردند و در سردترین شب‌های زمستان، یخِ گرم‌ترین روزهای تابستان را فراهم می‌کنند. این سرمشق سبب می‌شد تا ساز و کار محیطی به سود انسان و حضور آدمی نیز برای محیط خسارت‌بار نشود.
او در ادامه گفت: همچنین در نظر اول و در کویر مرکزی ایران رسیدن به آب، محال به نظر می‌رسد اما ایرانیان با دانش سنتی حفر قنات به دانایی و دانش خارق‌العاده‌ای دست یافتند. طرز شناسایی، محل‌یابی و یا شیوه حفر قنات و رسیدن به آب، امر غیر ممکنی بود که توسط ایرانیان ممکن شد. طبق پژوهش‌های صورت گرفته در کشور ایران ۳۷۰۰۰ رشته قنات با ذخایر ۷ میلیارد متر مکعب در ۴۰۰ هزار کیلومتر گسترده شده است و این قنات بود که موجودیت ساخت شهرهای کویری موکول به وجود آن قرار گرفت.
دارابی ادامه داد: مثال‌های دیگری همچون بادگیر و شوادان را می‌توان به شمار آورد تا به واسطه‌ی این مظاهر فرهنگی، تهدیدات این سرزمین را تبدیل به فرصت کرد و از الگوهای مناسب مواجهه با اقلیم عبرت گرفت.
معاون میراث‌فرهنگی کشور اضافه کرد: از این رو بود که همواره سیاحان و جهان‌گردان از انتخاب این نقطه از کره خاکی توسط ایرانیان برای زندگی و زیست، ابراز تعجب می‌کردند چرا که کمتر منبعی زیستی در معرض دید بود و در صورت وجود نیز به صورت مجمع‌الجزایری و گسسته و منفصل مشاهده می‌شد اما ایرانیان در تبدیل منابع از قوه به فعل خبره و استاد بودند.
دارابی افزود: این موارد که امروزه در قالب میراث فرهنگی ناملموس شناخته می‌شود، دیگر در گفتمان توسعه کشور جایگاهی ندارد. در سده اخیر و با پیدا شدن منبع بالفعل نفت، مردمان این حوزه فرهنگی با نگاهی نادرست، اقدام به دخل و تصرف و دست‌درازی به طبیعت کردند و بعد از گذشت یک سده شاهد عکس‌العمل طبیعت نسبت به این مداخلات نابجا هستیم. امروزه برای تأمین منابع آبی و خیال صنعتی شدن به دنبال انتقال آب از دریا به کویر هستیم در حالی که مردمان این خطه سده‌ها پیش صنعتی بوده‌ایم و به بهترین راه حل دست یافته بودیم.
او اظهار کرد: امروز گرد هم آمده‌ایم تا با محوریت مرکز منطقه‌ای میراث ناملموس تهران، از طریق تبادل دانش و تجربیات به تولید فکر بپردازیم تا بتوانیم در حل مسائل پیش‌آمده بالاخص در حوزه تغییرات اقلیمی پیش‌گام باشیم. به عقیده و زعم اینجانب تنها راه حل و فصل مسائل پیش‌آمده، در مسیر میراث فرهنگی قرار گرفتن است تا ضمن بهره‌مندی از تجارب گذشته، راه‌حل‌های موجود را معاصر کرد و در این راستا نقش اصلی و اساسی بر عهده فعالان غیردولتی خواهد بود چرا که در صورت عدم مشارکت مردم در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی نمی‌توان به هدف تعیین شده نایل آمد.
قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی گفت: در بیستمین سالی که از تصویب کنوانسیون پاسداری از میراث ناملموس در تاریخ ۱۷ اکتبر ۲۰۰۳ می‌گذرد، جمهوری اسلامی ایران به سهم خود سعی در رسیدن به اهداف این کنوانسیون از قبیل حراست از میراث فرهنگی ناملموس، تضمین احترام به آن در جوامع، گروهها و افراد ذی‌ربط، ارتقای آگاهی محلی، ملی و بین‌المللی از اهمیت میراث‌فرهنگی ناملموس و تضمین درک متقابل از آن و تدارک همکاری و کمک بین‌المللی نموده است و امید دارد به واسطه‌ی جوامع، به ویژه جوامع بومی و گروهها نقش مهمی در تولید، حراست، نگهداری و بازآفرینی میراث‌فرهنگی ناملموس ایفا نماید و بدین ترتیب به غنای تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری کمک نماید.
او در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: امید دارم که به واسطه فرهنگ کشورهای حوزه فرهنگی مشترک منطقه در ساخت جامعه جهانی ایفای نقش اثربخشی داشته باشند و این نشست بتواند به اهداف خود برسد.
انتهای پیام/
نظر شما