علی قمی اویلی، رئیس اداره ثبت و حفاظت میراث طبیعی در یادداشتی نوشت: گردشگری مراقبه‌ای به عنوان شاخه‌ای نوین از گردشگری سلامت در پی فراهم‌سازی محیط‌هایی برای آرام‌سازی ذهن، بازسازی روانی و ارتقای تمرکز در بسترهای طبیعی است. ارتفاعات مازندران، به دلیل ویژگی‌های اکولوژیک ممتاز، چشم‌اندازهای طبیعی بکر و دوری از هیاهوی توریسم انبوه، دارای ظرفیت‌های بالقوه چشمگیری در زمینه توسعه گردشگری مراقبه‌ای است. تحلیل قابلیت‌های این منطقه در توسعه چنین رویکردی از گردشگری و ارائه راهکارهای عملی برای بهره‌برداری پایدار از آن است.

نظریه «احیای توجه» (Attention Restoration Theory) که توسط استیون و راشل کاپلان مطرح شده است، یکی از چارچوب‌های نظری بنیادین در تبیین تأثیر محیط‌های طبیعی بر بازسازی توان ذهنی و کاهش خستگی شناختی به‌شمار می‌رود. مطابق این نظریه، طبیعت با الگوهای بصری پیچیده ولی منظم، موجب بازیابی توانایی تمرکز و بهبود عملکرد شناختی انسان می‌شود.

شواهد علمی حاصل از مطالعات تجربی، از جمله پژوهش Bratman و همکاران (۲۰۱۵)، نشان می‌دهد که قرارگیری در محیط‌های طبیعی منجر به: کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس)؛ افزایش فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک (مسئول آرام‌سازی بدن)، و کاهش معنادار علائم اضطراب و افسردگی می‌گردد.

ویژگی‌های محیطی و بوم‌منطقه‌ای 

ارتفاعات ییلاقی به‌واسطه هم‌جواری با جنگل‌های هیرکانی، برخورداری از اقلیم خنک کوهستانی، سکوت محیطی بالا و پوشش گیاهی متنوع، واجد شرایط ممتاز برای توسعه فعالیت‌های مبتنی بر سلامت روان در بستر طبیعت است. ویژگی‌های برجسته منطقه عبارت‌اند از:

وجود محیط‌های طبیعی دست‌نخورده و مناسب برای ایجاد اقامتگاه‌های کوچک مراقبه‌ای با مداخلات حداقلی،

فراهم‌سازی زمینه‌ای مناسب برای برگزاری برنامه‌هایی نظیر مدیتیشن، یوگا، تنفس‌درمانی، نوشتار تأملی و موسیقی‌درمانی بومی،

ظرفیت تبدیل شدن به الگوی ملی در حوزه گردشگری درون‌گرا (Inward Tourism) و گردشگری زیست‌پایه (Biophilic Tourism).

مخاطبان هدف و فرصت‌های بازار

در دوران پساکرونا، تقاضا برای تجربه‌های معنادار، آرام، و مرتبط با بازسازی روانی افزایش چشم‌گیری یافته است. گزارش «Global Wellness Institute» در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که گردشگری مرتبط با سلامت روان، سهمی بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار از بازار جهانی گردشگری سلامت را به خود اختصاص داده است. این امر بیانگر ظرفیت اقتصادی بالای چنین فعالیت‌هایی در مقیاس منطقه‌ای و ملی است.

با عنایت به توانمندی‌های اقلیمی، فرهنگی و اکولوژیک منطقه، پیشنهاد می‌شود اجرای طرح‌های پایلوت با عنوان «خانه‌های آرامش روان» در دستور کار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار گیرد. این طرح می‌تواند با مشارکت پژوهشگران حوزه سلامت روان، فعالان گردشگری پایدار، و حمایت جوامع محلی، الگویی برای توسعه گردشگری مراقبه‌ای در سطح کشور فراهم آورد و زمینه‌ساز تقویت اقتصاد بومی و ارتقاء کیفیت زندگی در مردم منطقه می شود.

انتهای پیام/