به گزارش میراث‌آریا، محوطه باستانی ابو صخیر که در دل پهنه‌های ماسه‌ای روان اُم‌الدبس پنهان شده، به باور متخصصان یکی از شهرهای تاریخی مهم با پیشینه‌ای متعلق به سده‌های آغازین دورۀ اسلامی است. شواهد سطح‌الارضی و تصاویر ماهواره‌ای، حاکی از وجود ساختارهای معماری وسیع و متنوعی در این محوطه هستند که در حال حاضر، تنها بخشی حدود ۵۰ هکتار از آن از زیر ماسه‌ها نمایان شده است.

محمدابراهیم زارعی، رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در جریان این بازدید، بر لزوم اقدام فوری برای ثبت اضطراری محوطه در فهرست آثار ملی و آغاز مطالعات باستان‌شناسی و حفاظتی تأکید کرد.

او ضمن ابراز نگرانی از روند فزاینده حفاری‌های غیرمجاز در این منطقه گفت: تخریب‌های انجام‌ شده به‌ویژه با استفاده از بیل مکانیکی، به بخش‌هایی از بناهای خشتی و کوره‌های سفال‌پزی آسیب جدی وارد کرده‌اند و این روند در صورت عدم مداخله فوری، می‌تواند به از دست رفتن اطلاعات ارزشمند تاریخی منجر شود.

در بخش‌هایی از محوطه، بقایای معماری خشتی با طاق‌های منحنی، تاقچه‌های تزئینی، و فضاهای متصل به هم مشاهده شده که سبک ساخت آن‌ها شباهت زیادی به معماری اواخر ساسانی و اوایل اسلامی دارد. همچنین، شواهد رنگ‌آمیزی داخلی با استفاده از رنگ قرمز و نقش‌های پلکانی، نشان‌دهنده تزئینات خاص و احتمالا عملکرد رسمی برخی از این فضاهاست.

از دیگر موارد مورد توجه در این بازدید، کوره‌ای سفال‌پزی با بقایای حرارت‌دیده و سفال‌های دفرمه بود که بخش زیادی از آن در اثر حفاری‌های غیرقانونی از میان رفته است.

بر پایه داده‌های ماهواره‌ای، طرح کلی برخی مجموعه‌های ساختمانی قابل ترسیم است و تفکیک اتاق‌ها، حیاط‌ها و فضاهای مختلف در تصاویر قابل مشاهده است. این اطلاعات می‌تواند مبنایی برای آغاز کاوش‌های ژئوفیزیکی و باستان‌شناسی نظام‌مند در آینده نزدیک باشد.

زارعی در پایان بازدید، خواستار تدوین طرحی جامع برای حفاظت، تعیین عرصه و حریم، و آغاز پژوهش‌های چندرشته‌ای در این محوطه شد.

او تصریح کرد:علاوه بر اقدامات قانونی، آگاهی‌بخشی به جوامع محلی، همکاری با اداره منابع طبیعی، و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری پایدار، از ارکان مهم حفاظت از این اثر منحصر به‌فرد به شمار می‌روند.

با توجه به قرارگیری محوطه در دل ماسه‌زارهای روان، چالش‌های محیطی نیز تهدیدی جدی برای حفظ آثار معماری محسوب می‌شوند. از این‌رو تثبیت خاک، مرمت اضطراری، و پایش مستمر وضعیت محوطه از اولویت‌های فوری در نظر گرفته شده‌اند.

محوطه ابو صخیر با قابلیت‌های بی‌نظیر خود، می‌تواند حلقه‌ای کلیدی در شناخت ساختار شهرنشینی در جنوب غرب ایران از دوره ساسانی تا سده‌های نخستین دوره اسلامی باشد. بازدید اخیر، زنگ خطری برای سرعت گرفتن اقدامات حفاظتی و ثبت آن در فهرست آثار ملی به صدا درآورد. امید می‌رود با بسیج ظرفیت‌های ملی و منطقه‌ای، از تخریب بیشتر این شهر مدفون جلوگیری و زمینه‌ای برای پژوهش‌های عمیق و هدفمند فراهم شود.

انتهای پیام/