محمدجواد حقشناس، پیشکسوت عرصه فرهنگ و رسانه و مشاور فرهنگی وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، در گفتوگو با خبرنگار میراثآریا با اشاره به ثبتجهانی «هنر آینهکاری در معماری ایرانی» در فهرست میراث ناملموس یونسکو گفت: این رخداد بازتاب ژرف یک سنت دیرین ایرانی در سپهر فرهنگ جهانی است. پس از ثبتجهانی درههای خرمآباد، اکنون یکی از درخشانترین جلوههای هنر ایرانی در سطح بینالمللی به رسمیت شناخته شده است.
او تاکید کرد: آینهکاری تبلور جهانبینی ایرانی است که نور را جوهر معنا میداند. آینه در فرهنگ ما، نماد پاکی، صفا و روشنایی است. از ایران باستان تا عرفان اسلامی، آینه جایگاه معرفتی داشته و هم روشنکننده حقیقت بوده و هم هشداردهنده نسبت به شکستن منیت.
ریشههای تاریخی هنر آینهکاری
حقشناس با اشاره به پیشینه تاریخی این هنر اظهار کرد: خاستگاه آینهکاری را باید در پیوند صنعت آینهسازی و زیباییشناسی ایرانی جستوجو کرد. از دوره صفویه، با ورود آینههای مرغوب اروپایی، استادکاران ایرانی به برش آینه و خلق سطوح هندسی نوآورانه روی آوردند و این هنر در دورههای زندیه و قاجار به اوج رسید.
آینهکاری؛ پیوند نور، قدسیت و معماری مذهبی
او ورود آینهکاری به اماکن مقدس را «نقطه عطفی در تاریخ این هنر» دانست و گفت: در رواقها و صحنهای مذهبی، انعکاس هزاران قطعه آینه تجربهای از فروتنی و حضور در برابر نور حقیقت ایجاد میکند. استادکاران ایرانی باور داشتند آینه نه برای خودبینی، بلکه برای شکستن منیت است.
مشاور فرهنگی وزیر میراثفرهنگی افزود: در حرم امام رضا(ع) و نیز در اعتاب مقدسه در نجف، کربلا، کاظمین و سامرا، آینهکاری به شاخصترین هویت بصری این بناها تبدیل شده است. گرهها، شاهگرهها و نقوش ایرانی بهکاررفته در این فضاها، این هنر را به الگویی مورد اقتباس در جهان اسلام بدل کرده است.
حضور پرشکوه در کاخها و معماری غیرمذهبی
حقشناس ادامه داد: آینهکاری تنها محدود به فضاهای قدسی نیست؛ تالار آیینه کاخ گلستان، تالارهای باشکوه در شیراز، اصفهان و کاشان نشان میدهد این هنر در معماری اشرافی نیز کارکردی نمایشی و هویتساز داشته است؛ افزاینده نور، بزرگکننده فضا و نمایانگر اقتدار زیباییشناسی ایرانیان.
هندسه؛ ستون فقرات هنر آینهکاری
او با تاکید بر اینکه «آنچه آینهکاری را ماندگار کرده، بنیان هندسی و دانش ریاضی نهفته در آن است» توضیح داد: گرهسازی، نقوش پیچیده، برشهای دقیق و ترکیب نور با سطوح هندسی، همه ثمره پیوند دانش و شهود هنرمندان ایرانی است؛ هنری که وحدت زیبایی، دانش و معنویت را در خود جمع کرده است.
تکریم استادکاران؛ میراثداران یک سنت ایرانی
حقشناس یادآور شد: بسیاری از استادان بزرگ آینهکاری نامی در تاریخ ندارند، اما آثارشان همچون امضاهایی ناپیدا در معماری ایران ثبت شده است. امروز نیز در کارگاههای سنتی، استادکاران کهنسال همچنان میراث خود را به نسل جوان میسپارند و این ثبتجهانی فرصتی برای تقویت چرخه انتقال دانش است.
اهمیت ثبتجهانی آینهکاری
او ثبت جهانی این هنر را «پیامی روشن به جهان» دانست و گفت: این ثبت، تایید یونسکو بر جایگاه هویت ایرانی است؛ هویتی که سرمایه آن نه قدرت نظامی، بلکه ژرفای فرهنگ و هنر است. آینهکاری نخستین آرایه معماری ایرانی است که در فهرست نماینده بشریت ثبت میشود و این اتفاق توجه جهانیان به هنرهای معنویتمحور ایرانی را دوچندان میکند.
حقشناس افزود: این ثبتجهانی مسئولیت تازهای بر دوش ما میگذارد؛ پاسداری از استادان و کارگاهها، حمایت از مرمتگران، آموزش نسل جدید و حفاظت از فضاهای آینهکاریشده ضرورتی راهبردی است.
او در پایان خاطرنشان کرد: آینهکاری هنر نور، هندسه و معناست؛ وحدت عقل و ذوق ایرانی. جهانیشدن این هنر نه پایان راه، بلکه آغاز تعهدی تازه برای پاسداشت میراثی است که هم زیباست، هم قدسی و هم ایرانی. این ثبت، بازتاب هویتی است که از رواقهای قدسی تا کاخهای تاریخی امتداد یافته و امروز بر بلندای یونسکو میدرخشد.
انتهای پیام/
نظر شما