میراث آریا: باقلـوای گوگان یکی از کهنترین و شاخصترین شیرینیهای سنتی آذربایجان شرقی است که نام آن بهطور مستقیم با هویت خوراکی شهر گوگان گره خورده است. این شیرینی لوزیشکل که قدمتی بیش از یک قرن دارد، با استفاده از مواد اولیهای چون بادام، گردو، پسته، هل و گلاب تهیه میشود و بهدلیل عطر و طعم متمایز، همواره جایگاهی ویژه در میان سوغاتهای منطقه داشته است. شیوه تهیه باقلوای گوگان مبتنی بر دانش بومی و مهارتهای نسلبهنسل منتقلشده است و همین اصالت، آن را از نمونههای مشابه متمایز میکند.
این شیرینی خوشطعم و منحصربهفرد فراتر از یک محصول خوراکی، بخشی از حافظه فرهنگی و سبک زندگی مردم این منطقه به شمار میرود. شیرینیای که در آیینها، مناسبتها و پذیراییهای سنتی نقش پررنگی داشته و همچنان در تولیدات خانگی جایگاه خود را حفظ کرده است. ثبت این شیرینی در فهرست خوراکهای ملی، گواهی بر ارزش فرهنگی و قابلیتهای هویتی آن است؛ ظرفیتی که در صورت حمایت هدفمند، میتواند علاوه بر حفظ اصالت، بهعنوان یک نشان معتبر در حوزه گردشگری خوراک و اقتصاد محلی گوگان و خطه آذربایجان نیز ایفای نقش کند.
چهارمین جشنواره باقلوای سنتی گوگان در فضایی پرشور و مردمی و با برپایی ۲۴ غرفه تخصصی، بستری برای عرضه و معرفی باقلوای اصیل گوگان و دیگر محصولات بومی منطقه فراهم آورد. این جشنواره که بهعنوان یکی از رویدادهای گردشگری خوراکمحور استان شناخته میشود، با حضور شهروندان، گردشگران و علاقهمندان به فرهنگ غذایی آذربایجان همراه شد و جلوهای عینی از پیوند فرهنگ، معیشت و هویت محلی را به نمایش گذاشت.
در همین چارچوب، جشنواره باقلوای گوگان بهعنوان یک رویداد هدفمند، تلاش کرده است تا تولید خانگی، عرضه رسمی، گردشگری خوراک و صنایعدستی را در کنار یکدیگر قرار دهد. حضور تولیدکنندگان محلی در قالب غرفههای مستقل، امکان ارتباط مستقیم میان تولیدکننده و مصرفکننده را فراهم کرده و به ارتقای شیوههای ارائه، بستهبندی و فروش کمک کرده است.
سید رامین اسبقی، رئیس اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی تبریز، با اشاره به جایگاه گوگان در هویت خوراک و شیرینی سنتی آذربایجان، هدف اصلی از برگزاری این جشنواره را نمایش ظرفیتهای منطقه و تبدیل گوگان به یکی از قطبهای گردشگری خوراک در استان عنوان کرد و گفت: باقلوا صرفاً یک شیرینی نیست، بلکه بخشی از فرهنگ و هویت مردم گوگان است و ما تلاش میکنیم با حمایت از تولیدکنندگان خانگی و توانمندسازی شیوه ارائه و فروش آن، این میراث خوشطعم را به نسلهای بعد منتقل کنیم.
رئیس اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی تبریز با ارائه آماری از وضعیت تولید و عرضه باقلوای گوگان افزود: در حال حاضر حدود ۱۵۰ نفر بهصورت خانگی در زمینه تولید باقلوای سنتی گوگان مشغول به فعالیت هستند و ۷ واحد فروشگاهی رسمی دارای پروانه نیز در این حوزه فعالیت میکنند. در جشنواره امسال نیز ۲۴ غرفه شرکت داشتند که حاکی از گستردگی مشارکت مردمی و ظرفیت بالای این محصول بومیست.
اسبقی با تأکید بر نقش ثبت ملی خوراکها در حفاظت و معرفی آنها ادامه داد: ۳۸ خوراک و شیرینی سنتی اصیل آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاند که قرابیه تبریز، یئتدی قات اهر، فطیر بستان آباد، باقلوای گوگان و ... از نمونههای شاخص آن هستند. این خوراکها قابلیت تبدیل شدن به برندهای ملی و حتی صادراتی را دارند، مشروط بر آنکه حمایتهای هدفمند و برنامهریزیشده از آنها صورت گیرد.
در کنار نگاههای فرهنگی و میراثی، مدیریت شهری گوگان نیز جشنواره باقلوا را فرصتی برای تقویت اقتصاد محلی و ایجاد جریانهای پایدار درآمدزایی و اشتغال ارزیابی میکند. در این خصوص، محمد منافزاده، شهردار گوگان، این رویداد را نمونهای موفق از همافزایی میان فرهنگ و توسعه شهری دانست و بر لزوم تداوم چنین برنامههایی تأکید کرد.
شهردار گوگان با اشاره به ظرفیت بالای تولیدات خانگی در این شهر بیان کرد: جشنوارههایی از این دست میتوانند به ایجاد اشتغال، تثبیت مشاغل خرد و افزایش ماندگاری گردشگران در منطقه کمک کنند. او بر ضرورت برنامهریزی برای ایجاد بازارچههای دائمی و ساماندهی مراکز عرضه تأکید کرد تا تولیدکنندگان بتوانند در طول سال نیز از مزایای این ظرفیت بهرهمند شوند.
از سوی دیگر، نقش نهادهای مردمی و تشکلهای محلی در شکلگیری و برگزاری جشنواره باقلوای گوگان قابل توجه بود.
مجمع گوگانیان مقیم تبریز بهعنوان یکی از بازیگران اجتماعی فعال در منطقه، سهم مهمی در سازماندهی و پشتیبانی از این رویداد داشته است.
در این راستا، محمدرضا مسعودی، رئیس هیئتمدیره مجمع گوگانیان مقیم تبریز، در آخرین روز برگزاری چهارمین جشنواره باقلوای سنتی گوگان، هدف اصلی از برگزاری این جشنواره را نمایش هنر و مهارت مردم این شهر دانست و گفت: هدف ما در جشنواره باقلوا، نشان دادن هنر مردم گوگان بود، اینکه این توانمندیها دیده شود و ارزش واقعی آنها برای جامعه روشن شود.
او ضمن قدردانی از تلاشها و همراهی تمامی مسئولان، عوامل اجرایی، مردم و غرفهداران افزود: ایجاد غرفهها و برگزاری جشنواره، بستری برای معرفی ذوق، مهارت و توانمندی مردم هنرمند گوگان فراهم کرد و نشان داد که این شهر ظرفیتهای فرهنگی و اقتصادی قابل توجهی دارد.
رئیس مجمع گوگانیان مقیم تبریز با اشاره به استقبال گسترده شهروندان و گردشگران بیان کرد: استقبال کمنظیر مردم نشان داد که این جشنواره توانسته به بستری برای نمایش هنرهای بومی، محصولات محلی و ظرفیتهای فرهنگی شهر تبدیل شود. ظرفیتی که اگر بهدرستی مدیریت شود، میتواند به توسعه گردشگری و اقتصاد گوگان کمک شایانی کند.
در همین راستا سید رامین اسبقی رئیس اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی تبریز، جشنواره باقلوای گوگان نمونهای موفق از رویکرد «گردشگری خوراک و شیرینی سنتی» عنوان کرد، رویکردی که در سالهای اخیر بهعنوان یکی از شاخههای نوین گردشگری مورد توجه قرار گرفته و میتواند با کمترین هزینه زیرساختی، بیشترین اثرگذاری فرهنگی و اقتصادی را به همراه داشته باشد. به گفته اسبقی در این الگو، خوراک و شیرینی سنتی محلی بهعنوان روایتگر هویت، تاریخ و سبک زندگی یک منطقه عمل میکند و میتواند به حفاظت از میراثفرهنگی و توسعه گردشگری کمک شایانی کند.
باقلوی گوگان در این میان، واجد تمامی مؤلفههای یک محصول گردشگری است: پیشینه تاریخی، شیوه تولید بومی، مشارکت گسترده مردمی و قابلیت عرضه بهعنوان سوغات. استمرار برگزاری جشنواره، ثبت ملی و حمایت از تولیدکنندگان خانگی، میتواند این محصول را از یک خوراک محلی به یک نشان تجاری شناختهشده در سطح کشور تبدیل کند.
چهارمین جشنواره باقلوای سنتی گوگان نشان داد که چگونه یک میراث خوراکی میتواند به محور همگرایی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تبدیل شود. مشارکت تولیدکنندگان خانگی، همراهی مدیریت شهری، حمایت نهادهای میراثی و نقشآفرینی تشکلهای مردمی، تصویری روشن از ظرفیتهای بالفعل و بالقوه این شهر ارائه داد.
اگر این مسیر با برنامهریزی دقیق، حمایت مستمر و نگاه بلندمدت ادامه یابد، باقلوای گوگان نهتنها بهعنوان یک شیرینی خوشطعم، بلکه بهعنوان نماد هویت و برند فرهنگیاقتصادی منطقه، جایگاهی ماندگار در نقشه گردشگری خوراک کشور خواهد یافت.
گزارش از مجید فرامرزی
انتهای پیام/
نظر شما