رضا علیاصل مدرس و راهنمای تخصصی حوزه اکوتوریسم و فعال در ثبت و حفظ میراث طبیعی، در حاشیه جشنواره بینالمللی اقوام استان گلستان، در گفتوگو با میراث آریا به تشریح اهمیت جنگلهای هیرکانی، ظرفیتهای گردشگری استان گلستان و چالشهای پیشروی حفاظت از این میراث جهانی پرداخت.
میراثی با قدمت میلیونها سال
علیاصل در ابتدای سخنان خود با اشاره به جایگاه جهانی جنگلهای هیرکانی گفت: این جنگلها یکی از قدیمیترین جنگلهای پهنبرگ جهان هستند که قدمتی بیش از ۴۰ تا ۵۰ میلیون سال دارند. در پرونده ثبت جهانی یونسکو از جنگلهای هیرکانی بهعنوان مادر جنگلهای اروپا یاد شده است. این جنگلها معیار نهم از معیارهای جهانی یونسکو را برای ثبت جهانی احراز کردهاند و نمونهای ویژه از تکامل اکوسیستمهای جنگلی در جهان محسوب میشوند.
او با اشاره به اینکه کوه البرز طی میلیونها سال همچون پناهگاهی امن عمل کرده و مانع نابودی کامل این جنگلها در دورههای یخبندان شده است، افزود: شوربختانه در دهههای اخیر نقش حفاظتی به شایستگی ایفا نشده است و بخش بزرگی از این میراث ارزشمند از بین رفته است.
تهدیدها و نابسامانیهای مدیریتی
این کارشناس گردشگری با ابراز نگرانی از وضعیت کنونی جنگلهای هیرکانی گفت: نیمی از این جنگلها نابود شده و نیمه باقیمانده نیز تحت فشار معدنکاوی، جادهسازی، کشاورزی و گردشگری غیرمسئولانه قرار دارد. آتشسوزیهای اخیر نیز ضربههای سنگینی به این میراث وارد کرده است.
او تأکید کرد: پارک ملی گلستان بهعنوان یکی از خاصترین اکوسیستمهای جهان میتواند درآمدزایی قابل توجهی برای استان داشته باشد. در حالی که در برخی کشورها یک پارک ملی تا یک میلیارد دلار درآمد دارد، گلستان با وجود ظرفیتهای بینظیر هنوز نتوانسته بهرهبرداری مناسبی داشته باشد.
جنگل به مثابه موزهای زنده
علیاصل جنگلهای هیرکانی را «موزهای زنده» توصیف کرد: درختان آزاد، انجیلی و بلوط کهنسال بازماندههای میلیونها سال پیش هستند. هر گردشگر خارجی آرزو دارد در این جنگل قدم بزند و زیباییهای آن را تجربه کند. این جنگلها نه تنها زیستگاه گونههای نادر گیاهی و جانوریاند بلکه تجربهای منحصر بهفرد برای گردشگران فراهم میکنند.
مسئولیت جامعه محلی و دستاندرکاران
او با اشاره به نقش استان گلستان در حفاظت از این میراث جهانی گفت: بخشهای مهمی از جنگلهای هیرکانی در گلستان قرار دارند و همین موضوع مسئولیت جامعه محلی و دستاندرکاران استان را دوچندان میکند. باید آگاه باشیم که با چه پدیده ارزشمندی مواجه هستیم.
مدرس و راهنمای تخصصی حوزه اکوتوریسم و فعال در ثبت و حفظ میراث طبیعی همچنین به مشکلات محیطبانان اشاره کرد: کمبود نیرو و ضعف امکانات باعث شده شکارچیان به راحتی وارد این مناطق شوند. در سالهای اخیر حتی شاهد شهادت محیطبانان در درگیری با شکارچیان بودهایم که بسیار دردناک است.
ضرورت برندسازی و تولید محتوا
این راهنمای گردشگری با تأکید بر اهمیت معرفی هوشمندانه ظرفیتهای استان گفت: گلستان نیازمند برندسازی و تولید محتوای خردمندانه است. همانطور که در کشورهای دیگر با استفاده از تصاویر و تبلیغات توانستهاند گردشگری حیاتوحش را رونق دهند، ما نیز باید با برنامهریزی دقیق و محتوای هدفمند ظرفیتهای استان را معرفی کنیم.
او افزود: تجربه کشورهایی مانند استرالیا نشان میدهد حتی یک گونه جانوری معمولی، اگر درست معرفی شود، میتواند به جاذبه گردشگری تبدیل شود. حال آنکه گلستان با وجود گونههای ارزشمند و اکوسیستمهای بینظیر هنوز نتوانسته جایگاه شایسته خود را در گردشگری جهانی به دست آورد.
جشنواره اقوام؛ همنشینی فرهنگ و طبیعت
علیاصل در بخش دیگری از سخنان خود به جشنواره بینالمللی اقوام اشاره کرد و گفت: گلستان علاوه بر موهبتهای طبیعی، تنوع قومی و فرهنگی چشمگیری دارد. ترکمنها، بلوچها و دیگر اقوام در کنار هم زیست میکنند و این همنشینی فرهنگ و طبیعت، ظرفیت ویژهای برای توسعه گردشگری استان فراهم کرده است.
این کارشناس گردشگری در پایان خاطرنشان کرد: جشنوارهها و رویدادهای فرهنگی ارزشمندند، اما باید توجه داشت که گردشگری بدون شناخت و حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی پایدار نخواهد بود. جنگلهای هیرکانی سرمایهای جهانیاند که حفظ آنها وظیفهای ملی است. اگر شناخت عمیق از میراث خود نداشته باشیم، به راحتی اجازه میدهیم جادهسازی یا معدنکاوی این میراث را نابود کند. تنها با آگاهی، مسئولیتپذیری و برنامهریزی میتوانیم این میراث را برای نسلهای آینده حفظ کنیم.
انتهای پیام/
نظر شما