به گزارش میراث آریا به نقل از ایلنا، حمید فدایی با اشاره به آنکه در سال ۹۸ دو کارگاه خیلی مهم در نقش رستم برپا شد که بزرگ‌ترین آن‌ها در آرامگاه خشایارشا بود، گفت: «هرچند این کارگاه از حدود سه سال پیش آغازشده بود اما در سال گذشته در حوزه حفاظت‌های اضطراری این آرامگاه کارهای خوبی انجام دادیم. در نقش رستم چهار نیروی کارشناس مرمت و یک استادکار در آرامگاه خشایارشا فعال هستند. در کنار این آرامگاه، کار حفاظت از نقش هرمز دوم که ازجمله نقش‌های ساسانی در مجموعه نقش رستم است را در زمستان سال گذشته آغاز کردیم و طی چند روز آینده به پایان خواهیم رساند. هرچند این نقش بسیار فرسوده و آسیب‌دیده بود، کار پاک‌سازی و استحکام‌بخشی آن به پایان می‌رسد.»
تهیه پرونده میراث جهانی
او با اشاره به تهیه پرونده ثبت جهانی نقش رستم، گفت: «قرار است پرونده نقش رستم، متممی بر پرونده تخت جمشید قرار گیرد. سال‌ها در خصوص این پرونده گفتگو بود اما به‌طور ویژه از دو سال گذشته، نقش رستم را به یک پایگاه دائمی تبدیل کردیم. قبل از آن بیشتر در تخت جمشید بودیم و حضور کارشناسی و مطالعات پژوهشی در نقش رستم کمتر بود اما اکنون چهار تا پنج کارشناس درزمینهٔ حفاظت، باستان‌شناسی و کارشناسی در این مجموعه حضور دارند تا بتوانیم اطلاعات مربوط به این پرونده را به‌صورت عملی تهیه کنیم.»
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به آنکه بیشتر افراد به‌صورت عادی نمای جلویی نقش رستم را که همان آرامگاه‌ها هست، می‌بینند گفت: «نباید فراموش کرد که مجموعه نقش رستم یک محوطه بسیار بزرگ است که بخش عمده و نادیده این محوطه در بالای کوه حسین قرار دارد. درواقع این مکان را به شهر مردگان می‌شناسیم که در دوره هخامنشی رونق زیادی می‌گیرد، این در حالی است که در پیشینه این منطقه آثاری از دوره عیلامی‌ها وجود دارد. البته در دوره هخامنشیان اتفاقات زیادی در این منطقه می‌افتد و یک جایگاه مقدس داشت که باعث می‌شود در دوره ساسانی نیز این حیات آن نه‌تنها کمرنگ نشود بلکه توسعه بیشتری پیدا کند و ساختارهای معاری زیادی در این دوره به آن اضافه شود. دیواری که در مقابل آرامگاه‌ها داریم به‌احتمال‌زیاد مربوط به دوره ساسانیان است و بخش عمده‌ای از اتفاقات تاریخی، بالای کوه حسین است و ما نمی‌بینیم. این آثار نه‌تنها برای بازدیدکنندگان قابل‌رؤیت نیست بلکه بسیاری از متخصصان نیز شاید دسترسی به آن مناطق نداشته باشند.»
او اذعان داشت: «برای آنکه بتوانیم پرونده جهانی نقش رستم را کامل کنیم کارهای بررسی و مستند نگاری را نه‌تنها در نمای جلویی و پایین کوه، بلکه در بالای کوه دنبال کردیم. ناگفته نماند که در سال ۹۵ با استفاده از فناوری‌های موجود نقشه‌برداری دقیقی از داخل و بالای کوه حسین تهیه کردیم که این اطلاعات برای پرونده موردنیاز بود.»
کتیبه جدید به خط پهلوی ساسانی
فدایی با اشاره به آنکه در بالای کوه حسین نیز تعداد زیادی نقش و نگار و کتیبه وجود دارد و حتا برخی از آن‌ها برای اولین بار کشف و گزارش می‌شوند، در خصوص آخرین کشفیات این مجموعه گفت: «در حال حاضر یک کتیبه جدید کشف کردیم و همکاران در حال خوانش این کتیبه هستند. این کتیبه به خط پهلوی ساسانی است که به دوره ساسانیان بازمی‌گردد. البته به نظر می‌رسد با بررسی‌های بیشتر بتوانیم تعداد بیشتری از این کتیبه‌ها را پیدا کنیم چراکه مکانی مرموز و ناشناخته است.»
او در خصوص کشف کتیبه‌ای جدید در نقش رستم که سال گذشته خبرساز شده بود نیز گفت: «آن کتیبه در آرامگاه داریوش بود. تنها آرامگاه هخامنشی که در نقش رستم کتیبه دارد، آرامگاه داریوش است. تقریباً تمام کتیبه‌های آن آرامگاه خوانده‌شده بود، آنچه سال گذشته خبرساز شد، بخشی بود که طی سال‌های گذشته از میان لایه‌های رسوبی خارج‌شده بود وازدید پژوهشگران درزمینهٔ خوانش دورمانده بود. ازاین‌رو سال گذشته مجدد خوانده شد.»
او ادامه داد: «اما آنچه در بالای کوه حسین پیدا کردیم، جدید است و به‌ظاهر کتیبه ساده‌تری است. در بالای کوه حسین شاهد اتفاقات زیادی هستیم. دیواری که در پایین داریم در بالای کوه حسین نیز حدود پنج کیلومتر و باضخامت زیاد، ادامه پیدا می‌کند، به نظر می‌آید این محوطه مقدس بوده و به‌غیراز دیوار، آثاری از قلعه، بند دوره هخامنشی و شواهدی از آثار تحت‌الارضی داریم که شامل قطعات سفال می‌شود و نشان از استقرار دوره‌های مختلف تاریخی در این مکان دارد. این بخش از نقش رستم، کمتر شناخته‌شده است.»
وضعیت شکاف‌های نقش رستم
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در ادامه به موضوع کاهش سطح آب‌های زیرزمینی منطقه و به‌تبع آن به وجود آمدن شکاف‌های متعدد در منطقه اشاره کرد و در خصوص شرایط نقش رستم و شکاف‌ها و ترک‌هایی که در آن به وجود آمده، گفت: «این مسئله‌ای است که نه‌فقط تخت جمشید و نقش رستم را تحت تأثیر قرار داده بلکه مسئله ریشه‌ای است که تمام کشور را درگیر کرده. درواقع طی یک دهه گذشته شاهد خشک‌سالی بودیم و از حدود هفت سال قبل شاهد نمایان شدن شکاف‌ها و ترک‌ها در نقش رستم بودیم.»
او ادامه داد: «بنابرنظر کارشناسان اگر وارد دوره تر سالی که اکنون شواهد آن هویدا شده است، بشویم و ادامه پیدا کند، بخشی از زمین می‌تواند خود را ترمیم کند. در این میان می‌توان امیدوار بود که با ترمیم وضعیت زمین، از گسترش شکاف‌ها و درنهایت فرونشست زمین جلوگیری شود. ما نگران به وجود آمدن فرو چاله در نقش رستم و مجموعه تخت جمشید هستیم. اگر زمین خود را ترمیم کند این نگرانی کاهش می‌یابد. ضمن آنکه طی سال‌های گذشته، بخش‌هایی که ترک یا شکاف یافته‌اند را مداوم با مخلوط ریزی، که بتواند استحکام دهد، پر می‌کردیم.»
فدایی خاطرنشان کرد: «برداشت زیاد از حد اهالی مرودشت از آب‌های زیرزمینی یکی دیگر از مشکلات منطقه است. گفته می‌شود حدود ۱۵ سال قبل، سطح آب‌های زیرزمینی در مرودشت در حدود ۲۰ متر بود اما اکنون این عمق به بیش از ۲۰۰ متر رسیده است. بااین‌وجود به‌جای آنکه مدیریت به سمت تغییر الگوی کشت در کشاورزی باشد، در این منطقه نه‌تنها این اتفاق نیفتاده یا کمتر افتاده بلکه به شالی‌کاری و برنج‌کاری توسعه داده‌اند. این در حالی است که برنج‌کاری بیشترین آب را نیازمند است. نیازمند مدیریت برداشت از آب‌های زیرزمینی منطقه هستیم و این مهم یک وظیفه ملی است و دستگاه‌های مختلف باید از این امر حمایت کنند. نباید فراموش کرد که بخش پایدار منطقه میراث فرهنگی است و توسعه بدون توجه به این بخش نادرست است. میراث فرهنگی و توسعه پایدار گردشگری می‌تواند جایگزینی برای کشاورزی در منطقه باشد. همواره در طول تاریخ بحران کمبود آب در ایران بوده و هست. راه نجات این سرزمین، توجه به میراث فرهنگی است.»
او در پاسخ سؤالی مبنی بر آنکه مجموعه پایگاه میراث جهانی تخت جمشید متشکل از کاخ‌های تخت جمشید، نقش رستم، پاسارگاد و ... سال‌هاست به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین مجموعه‌های میراث و گردشگری ایران در میان گردشگران داخلی و خارجی طرفداران متعددی دارد، آیا طی این سال‌ها نتوانسته توسعه گردشگری را به نحوی رقم زند که مردم منطقه با کسب درآمد از حضور گردشگران بتوانند راهکارهایی برای حفظ و توسعه پایدار میراث منطقه اخذ کنند، گفت: «چنین نگاهی به تخت جمشید حدود یک دهه قبل کمرنگ بود و کمتر به این موضوع فکر شده و مردم منطقه کمتر اقتصاد خود را به این سمت برنامه‌ریزی کرده‌اند. اما طی یک دهه گذشته که به دلیل خشک‌سالی، کشاورزی با چالش روبه‌رو شد این چالش سبب شد تا مردم به فکر تغییر روند کسب درآمد خود بیفتند و اقتصاد به سمت گردشگری رفت. طی چهار سال گذشته با تقاضای زیادی برای ایجاد، بهره‌برداری و تأسیس واحدهای بوم‌گردی روبه‌رو شده‌ایم.»
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید خاطرنشان کرد: «سعی کردیم قوانین سخت‌گیرانه را در محدوده حرایم تخت جمشید، پاسارگاد، نقش رستم و... کمتر کنیم تا واحدهای بوم‌گردی بتوانند فعالیت خود را آغاز کنند. اگر حمایت‌های لازم از میراث و گردشگری و تغییر نگاه فرهنگی محقق شود، می‌توانیم به پایداری منطقه امیدوار باشیم.»
او با اشاره به شرایط فعلی شکاف‌های نقش رستم گفت: «باوجود بارندگی‌های سال جاری، می‌توان گفت وضعیت ترک‌ها و شکاف‌ها نسبت به گذشته تا حدودی بهتر شده است. البته نباید فراموش کرد که در سال‌های گذشته بعد از هر بارندگی، بسیاری از شکاف‌ها شسته می‌شدند و مجدد در میان آن‌ها آب می‌رفت اما از اسفند تاکنون طی چند بارندگی گذشته، هیچ بازشدگی در نقش رستم شاهد نبودیم. هرچند این بدان معنا نیست که مشکل رفع شده بلکه باید به فکر راهکاری نهادینه‌تر باشیم.»
انتهای پیام/
