میراث آریا: لباس، یکی از نمادهای هویت فرهنگی و اجتماعی، نقش چشمگیری در زندگی روزمره و فرهنگ هر جامعه دارد. در ایران نیز با توجه به پیشینه تاریخی و تنوع فرهنگی گسترده، پوششهای سنتی هر منطقه بخشی از میراث ارزشمند و هویت ملی ما به شمار میروند.
با این حال، در دنیای مدرن امروز، تحت تأثیر موج مدگرایی و تبلیغات گسترده لباسهای وارداتی، این گنجینه فرهنگی به تدریج در حال فراموشی است.
تغییرات پرشتاب دنیای مد و تأثیر جهانیسازی سبب شده تا بسیاری از جوانان، بهویژه زنان جوان، بیش از پیش به الگوهای غربی گرایش یابند و لباسهایی را انتخاب کنند که بیشتر با استانداردهای بینالمللی همخوانی دارد تا با ریشههای فرهنگی خود.
برای مقابله با این روند، یکی از راهکارهای مؤثر، احیاء و بازآفرینی لباسهای سنتی با رویکردی امروزی است.
تلفیق طراحی مدرن با عناصر اصیل پوشش محلی، میتواند علاوه بر حفظ هویت فرهنگی، بازاری نو و جذاب برای این لباسها ایجاد کند و آنها را به بخشی از زندگی روزمره تبدیل کند.
در این زمینه، نهادهای فرهنگی نیز میتوانند با برنامهریزی دقیق، در افزایش آگاهی جوانان درباره ارزشهای نهفته در پوشاک بومی مؤثر باشند.
برگزاری نمایشگاههای تعاملی، کارگاههای طراحی و مسابقات خلاقانه، از جمله روشهایی است که میتواند به معرفی و اشاعه این میراث در جامعه کمک کند.
حفظ لباسهای سنتی، تنها گردگیری از موزههای تاریخ نیست؛ بلکه دوختن تاروپود هویت خود به جامهای است که نسل امروز با افتخار میپوشد. این مسیر، با طراحی هوشمندانه و ترویج خلاقانه ممکن میشود. اگر بخواهیم، میتوانیم ریشهها را نهتنها نگه داریم، بلکه به درختی تنومند برای فردا تبدیل کنیم.
ترکیب اصالت و نوآوری در البسه ملی
صفیاله ملکی، به موضوع پوشش در جامعه پرداخت و با اشاره به روند کنونی گفت: امروز شاهدیم که پوشاک سنتی در حال کمرنگ شدن است. عواملی چون سلیقه شخصی، جریان بازار و مدهای روز، در حال تغییر ماهیت لباس هستند.
این استاد دانشگاه افزود: در دنیای امروز که ارتباطات و فضای مجازی، فرهنگهای مختلف را در مقابل ما قرار میدهند، خطر خودباختگی فرهنگی جدی است. مردم باید آگاه باشند تا هویت خود را از دست ندهند. راه این است که نه کاملاً سنتی بپوشیم و نه کاملاً مدرن، بلکه باید ترکیب درستی از هر دو پیدا کنیم.
او تأکید کرد: برای رسیدن به این هدف، همکاری نهادهای فرهنگی و دولتی ضروری است. آنها باید از طرحهای خوب حمایت کنند و بستر لازم را فراهم آورند. مهمترین کار، طراحی لباسهایی است که هم اصیل باشند و هم قابل استفاده در زندگی روزمره، یعنی طرحهای سنتی را به شکلی نو و امروزی درآورند.
ملکی آموزش را کلید اصلی دانست و تصریح کرد: مردم وقتی چیزی را میپوشند که آن را بفهمند و زیبایی و فلسفه آن را درک کنند. باید از طریق آموزش، دلایل پوشش سنتی اعم از اعتقادی، اقلیمی، نمادین یا اخلاقی را برای مردم توضیح داد.
او خاطرنشان کرد: اگر طراحان ما روی فرهنگ بومی مطالعه کنند و با خلاقیت، لباسهای جدیدی خلق کنند، و اگر دولت و رسانهها از این کار حمایت و تبلیغ لازم را انجام دهند، آنگاه مردم هم از تولیدات داخلی استقبال میکنند. در نهایت، هویتی خواهیم داشت که هم ریشه در گذشته دارد و هم با امروز ما سازگار است.
ضرورت تلفیق لباس محلی با مدرن برای حفظ هویت فرهنگی
آذر آقاداداشی، گفت: سالهاست در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی، از روستاهای کوچک گرفته تا شهرها و فضاهای رسمی، یک حقیقت را از نزدیک لمس کردهام که لباسهای محلی فقط پوشش نیستند بلکه سند هویت و شناسنامه بیزبان یک مردم هستند.
این نویسنده و پژوهشگر اجتماعی افزود: بارها دیدهام که یک طرح ساده روی آستین، یا چین یک دامن میتواند درباره تاریخ و ریشههای یک قوم بیشتر از دهها صفحه توضیح حرف بزند. برای همین، هر بار که لباس محلی عقب مینشیند و لباس شهری جای آن را میگیرد، این حس منتقل میشود که بخشی از یک حافظه مشترک دارد کمرنگ میشود.
او با اشاره به اینکه در کردستان، وقتی زنان میگویند لباس سنتی برای استفاده روزمره سنگین است، این فقط یک حرف ساده نیست، تصریح کرد: این موضوع خبر از تغییر سبک زندگی دارد. در بلوچستان، وقتی قیمت سوزندوزی آنقدر بالا میرود که جوانها دیگر توان خریدش را ندارند یعنی یک سنت دارد تبدیل میشود به یک کالایی کاملا لوکس. یک رفتار فرهنگی هیچوقت بیدلیل تغییر نمیکند؛ پشت هر تغییرات، یک جهان اجتماعی خوابیده است.
نویسنده و پژوهشگر اجتماعی عنوان کرد: اما در گذر زمان مورد خاص دیگری را هم شاهد بودم و دیدهام میل مردم به حفظ هویتشان هنوز زنده است، فقط نیاز دارد در قالب تازهای تنفس کند.
آقاداداشی متذکر شد: بارها شده در مراسمات و در صحن رسمی و غیر رسمی جامعه جوانی را ببینیم که روی مانتوی سادهاش نوار ظریفی از نقش بلوچ دوخته یا پسری را ببینیم که یقه پیراهن روزمرهاش را با طرح قشقایی تزیین کرده. اینها نه دنبال نوستالژیاند نه نمایش. میخواهند بگویند من از این خاکم، فقط شکل زندگیام عوض شده است.
او افزود: این همان نقطهای است که تلفیق لباس محلی و مدرن معنا پیدا میکند نه تقلید صرف از سنت، نه تسلیم کامل به مد جهانی. تلفیق زمانی ارزش دارد که هم اصالت را نگه دارد، هم نیازهای امروز را بفهمد.
نویسنده و پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه یک لباس تلفیقی خوب باید بتواند در خیابانهای شلوغ تهران پوشیده شود اما رد پای زاگرس؛ کویر یا سواحل خزر هنوز در آن پیدا باشد، توضیح داد: طراحان میتوانند این پل را بسازند، اما تجربه میگوید تا وقتی روایت پشت لباس و تاریخ فرهنگی آن گفته نشود، این حرکت نیمهکاره میماند. مردم وقتی داستان یک نقش را میفهمند، وقتی میشنوند که چرا زنان بلوچ فلان رنگ را انتخاب میکردند یا چگونه یک طرح ترکمنی از دل کوچهای هزارساله آمده، انتخابشان هم تغییر میکند. رسانهها دقیقاً همینجا لازماند برای وصلکردن مردم به ریشهها.
او با اشاره به اینکه تلفیق لباس محلی با مدرن فقط یک ایده زیباییشناسانه نیست، یادآور شد: تلاش برای این است که فرهنگ، شبیه یک شی قیمتی پشت ویترین نرود. فرهنگ باید در زندگی جریان داشته باشد؛ روی تن مردم، در رفت و آمدهای روزانه، در محیط کار و خیابان. اگر لباس محلی فقط برای جشنها و نمایشها زنده بماند، دیر یا زود به یک شی یادگاری تبدیل میشود.
آقاداداشی عنوان کرد: ما اگر میخواهیم هویتمان بماند، باید اجازه بدهیم در قالبهای تازه نفس بکشد. تلفیق لباس محلی با مدرن راهی است برای اینکه گذشته خاموش نشود و آینده بیریشه نماند. این تلفیق در نهایت هم احترام به سنت است، هم درک واقعیت زندگی امروز.
ارتقای پوشاک ایرانی اسلامی به کالای فرهنگی مؤثر
الناز باقری، مشاور امور بانوان فرمانداری شهرستان ابهر، در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی موجرسا بر اهمیت ترویج فرهنگ حجاب و عفاف تأکید کرد و گفت: پوشش باید بهعنوان نمادی از این فرهنگ، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و پوشاک ایرانی - اسلامی به یک کالای فرهنگی تبدیل شود.
او با اشاره به تاریخ غنی ایران، از قهرمانان زن در شاهنامه تا زنان مبارز و عفیف دوران معاصر، یادآور شد: پوشش مناسب همواره بخشی از هویت و عزت زنان ایرانی بوده است. امروز نیز در برابر چالشهای هویتی ناشی از جهانیشدن، تقویت صنعت پوشاک ملی با رویکرد ایرانی - اسلامی، راهکاری مؤثر برای حفظ اصالت فرهنگی است.
مدیر کانون بانوان فرمانداری شهرستان ابهر خاطرنشان کرد: برگزاری نمایشگاه و جشنوارههای حجاب و عفاف هرچند مفید است، اما کافی نیست. مشکل اصلی، نبود «سکوی ثابت» برای عرضه مستمر این محصولات است. راهحل، ایجاد فروشگاههای دائمی با طراحیهای جذاب و قیمت مناسب است که بهطور پیوسته در دسترس مردم، بهویژه جوانان، قرار گیرد.
او تشکیل اتحادیه تخصصی پوشاک ایرانی- اسلامی را ضروری خواند و یادآور شد: باید از تولیدکنندگان و بهویژه طراحان جوان حمایت کرد تا با ایدههای نو و قیمتهای منطقی، محصولاتی ارائه دهند که هم اصیل باشد و هم مورد استقبال نسل جدید.
باقری متذکر شد: دولت و بخش خصوصی میتوانند با حمایت از برندهای داخلی و تبلیغات هدفمند، تقاضا برای پوشاک ایرانی- اسلامی را افزایش دهند. همچنین، ترویج فرهنگ پوشش مناسب در مدارس و دانشگاهها میتواند به نهادینه شدن این ارزش کمک کند.
او عنوان کرد: تبدیل پوشاک ایرانی - اسلامی به کالایی فرهنگی و پررونق، نیازمند برنامهریزی بلندمدت، سرمایهگذاری در طراحی و تولید و ایجاد شبکههای توزیع پایدار است. این مسیر نهتنها به حفظ هویت فرهنگی کمک میکند، بلکه میتواند به صنعتی پویا و اشتغالزا تبدیل شود.
حفظ لباسهای سنتی، تنها گردگیری از موزههای تاریخ نیست؛ بلکه دوختن تاروپود هویت خود به جامهای است که نسل امروز با افتخار میپوشد. این مسیر، با طراحی هوشمندانه و ترویج خلاقانه ممکن میشود. اگر بخواهیم، میتوانیم ریشهها را نهتنها نگه داریم، بلکه به درختی تنومند برای فردا تبدیل کنیم.
انتهای پیام/
نظر شما