به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اردبیل، در سال 735 هجری قمری زمانی که صدرالدین موسی در کنار منزل و خانقاه پدر خود شیخ صفی‌الدین‌اردبیلی عارف نامدار زمان، مرقدی برای وی احداث کرد گمان نمی‌رفت که این بنای تاریخی بتواند به یکی از آثار مؤثر فرهنگی و تاریخی تبدیل‌شده و حتی اقتصاد یک استان را تحت‌الشعاع قرار دهد.
پس از شروع حکومت صفویه، به سبب ارادت شاهان صفوی به جد خود، بخش‌های مختلفی به این مجموعه اضافه شد. به‌ویژه در دوره شاه‌عباس اول و ازآنجا که وی ارادت فراوانی به شیخ صفی‌الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره وی می‌رفت، برای تکمیل و تزئین این اثر، کارهای فراوانی صورت گرفت.
در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که همچنان پس از گذشت چندین قرن به‌عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌آید.
این بنای تاریخی در طول سال‌ها به‌ویژه در دوره قاجار و پهلوی رونق کمتری داشته و بخش‌هایی از آن تخریب شده و آثاری از آن سرقت شده و یا انتقال یافته است.
با این وجود بعد از طرح این موضوع که گردشگری باید به‌عنوان محور نخست توسعه استان قلمداد شود، توجه ویژه‌ای به این بنا شد و بخش‌های مختلفی در آن دایر شده است.
احیای دروازه تاریخی عالی‌قاپو
این مجموعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی‌کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میرعماد، میر قوام‌الدین، محمد اسماعیل و...) منبت‌های ارزنده، نقره‌کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد.
بقعه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی تنها اثر ثبت جهانی اردبیل است که در سال 1389 توجه کارشناسان یونسکو را به خود جلب کرد و به‌عنوان اثر فاخر معماری و مؤثر در فرهنگ، تاریخ، سیاست و حتی اقتصاد این استان و منطقه آذربایجان به ثبت جهانی رسید.
این بنای تاریخی که تبلور اندیشه عرفانی شیخ صفی‌الدین است چنانکه ذکر آن رفت در طول تاریخ شاهد تخریب بخش‌هایی از بنای خود شده است.
ازجمله دروازه تاریخی عالی‌قاپو که منجر به شکل‌گیری محله‌ای به همین نام در مرکز شهر اردبیل شد.
این دروازه که هشتمین در تا مرقد شیخ صفی محسوب می‌شود، نمادی از هشت مرحله عرفان است و با همت باستان شناسان پی‌های اصلی آن مطالعه و بنای جدیدی بر روی پی‌های تاریخی دایر شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان با بیان اینکه این پروژه در 400 مترمربع اجرا شده است، گفت: 5 میلیارد تومان برای اجرای این پروژه هزینه شد.
نادر فلاحی با اشاره به بهره‌برداری از این پروژه در سفر رئیس‌جمهور به اردبیل تصریح کرد: احیای این دروازه از مطالبات چندین ساله مردم اردبیل بود که با همت کارشناسان و مهندسان بومی استان عملیات احداث دروازه به پایان رسید و من‌بعد نیز کاشی‌کاری‌های آن باید برنامه‌ریزی شود.
او با اشاره به استفاده از کاشی‌های قدیمی بقعه به‌صورت نمادین در بخشی از این سازه، اظهار کرد: با توجه به اهمیت این بنا در معرفی اندیشه عرفانی شیخ صفی‌الدین اجرای این پروژه توانسته در افزایش بازدید از این بنای تاریخی مؤثر باشد.
راه‌اندازی پاتوق فرهنگی در صحن قزل باشلار
علاوه بر احیای دروازه عالی‌قاپو یکی از اقدامات ماندگار، ساماندهی صحن قزل باشلار است. این محوطه در2500 مترمربع مساحت از سوی میراث‌فرهنگی استان به‌عنوان پاتوق فرهنگی معرفی شده است.
فلاحی در این خصوص گفت: در آجرفرش این بخش از بنا بیش از 54 هزار آجر استفاده شده و پنج ردیف سکو و 12 غرفه فرهنگی برای برگزاری رویدادهای فرهنگی احداث شده است.
او با بیان اینکه این پروژه در دهه فجر به بهره‌برداری می‌رسد، تصریح کرد: جای خالی برنامه‌های فرهنگی در محوطه بقعه شیخ صفی‌الدین به‌شدت احساس می‌شد و با تعریف این پاتوق فرهنگی قرار است از ظرفیت بسیج هنرمندان استان برای اجرای برنامه‌های فرهنگی استفاده شود.
بازگشایی مسیر شربت خانه و بهبود مسیر بازدید
بقعه شیخ صفی اثری فاخر و حاصل سده‌ها تلاش پادشاهان صفوی است و حول محور شخصیت جد سلاطین صفوی یعنی شیخ صفی‌الدین اردبیلی عارف نامدار قرن هشتم هجری قمری احداث شده است. فردی که اقتدار معنوی‌اش عامل پایه‌گذاری بنای تاریخی بود که از آن به‌عنوان یکی از آثار فاخر حکومت 200 ساله صفویان در کشور یاد می‌شود.
با بازگشایی مسیر شربت خانه که از بخش‌های کاوش و مطالعه شده این بنا در دهه‌های گذشته است، این بنای تاریخی با رونق بازدید مواجه بوده است.
مطابق اظهارات مسئول موزه‌های اردبیل: این بازگشایی موجب شده تا بازدیدکننده در یک حلقه کاملاً منسجم موزه و بازارچه صنایع‌دستی، حیاط بقعه شیخ صفی، چله‌خانه، صحن قزل باشلار مرقد شیخ صفی‌الدین و شاه اسماعیل، موزه چینی‌خانه، قندیل‌خانه، مسجد جنت‌سرا، محوطه شهید‌گاه، موزه باستان‌شناسی و موزه دائمی جاذبه‌های گردشگری استان در محل نگارخانه شاه اسماعیل صفوی را یکجا بازدید کند.
فردین عینی تصریح کرد: این مهم نه تنها شور و نشاط بازدید را افزایش داده بلکه به‌مراتب بیشتر از گذشته مسیر فرهنگی مناسبی تعریف شده تا هویت و میراث تاریخی و فرهنگی استان برای بازدیدکننده معرفی شود.
راه‌اندازی موزه‌های متعدد در جوار بقعه
استاندار اردبیل در بازدید اخیر از این بنای تاریخی، مجموعه اقدامات انجام شده را نمونه موفقی از توجه به پیوست فرهنگی پروژه‌های عمرانی عنوان کرد.
اکبر بهنام جو که خود در جلسات مختلف به‌ضرورت تعریف برنامه‌های متنوع فرهنگی در بناهای تاریخی و توسط دستگاه‌های اجرایی تأکید داشته است، معتقد است هر پروژه عمرانی باید پیوست فرهنگی خود را رعایت کند و در غیر این صورت توسعه محور نخواهد بود.
درعین‌حال که عملیات مرمت بخش‌های مختلف این بنای تاریخی با دقت بیشتری انجام شده است، به‌منظور معرفی هرچه بیشتر غنای تاریخی منطقه، موزه‌هایی نیز شکل گرفته است.
ازجمله موزه دائمی جاذبه‌های گردشگری اردبیل و بازگشایی مسیر دستیابی به موزه صنایع‌دستی با استقرار هنرمندان در مجاورت این بنا است.
درعین‌حال مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به مرمت و بهسازی مدرسه پورسینا در مجاور بنای تاریخی اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی موزه‌های اسناد تاریخی اردبیل، صفویه شناسی و موزه آواها و نواها در دستور کار است.
مجموعه جهانی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شاخص‌ترین بنای تاریخی اردبیل است که نه تنها رقم گردشگران داخلی بلکه گردشگران خارجی بازدیدکننده آن مطابق آمار و ارقام فروش بلیت با افزایش همراه است.
این بنای تاریخی همواره محور بسیاری از رویدادها به‌ویژه عزاداری‌های ماه محرم و آیین‌های سنتی عزاداری بوده و در پی انسجام ایران زیر بیرق شیعه توسط شاه اسماعیل صفوی وجود این بنا موجب شده از این استان به‌عنوان پایتخت معنوی دوره صفوی یاد شود.
* گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/
