به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان، مهرداد ملک‌زاده سرپرست تیم فصل ۲۲ کاوش تپه باستانی هگمتانه در این نشست، گفت: «یکی از اهداف مهم کاوش فصل‌های ۱۹، ۲۰ و ۲۱ این تپه بازنگری و بازشناخت شیوه دفاعی و برج و بارو بود، فصل ۲۲ کاوش نیز با چند هدف جدی، روشن و از پیش تعیین‌شده آغاز شد.»
او افزود: «در قسمت‌های جدید کاوش‌شده به یک دیوار سنگی برخورد کرده و در عمق منفی ۲۷۰ سانتی‌متری نهشته‌ها و بسترهای مهمتری را پیدا کردیم، در سال ۱۳۸۴ نیز در این نقطه با مجموعه‌ای از سفالینه‌ها مواجه شدیم که با درجه‌ای از اطمینان به عصر مفرغ، عصر آهن یک، دو و سه، دوره‌های هخامنشی، سلوکی و اشکانی تاریخ‌گذاری می‌شد که متأسفانه سفال‌های یافت‌شده فرصت مطالعه، طراحی و بازشناخت پیدا نکرد.»
ملک‌زاده گفت: «امسال این کارگاه بازکاوش شد و در کنار کارگاه قدیمی کارگاه پروانه‌ای دیگری باز کردیم و تلاش شد چیزی که در سال ۸۴ مورد کاوش قرار دادیم، دوباره مورد کاوش قرار دهیم که خوشبختانه نهشته‌هایی در عمق منفی ۳۰۰ سانتی‌متری پیدا کردیم که نشانه‌هایی از خاک بکر پدیدار شد، البته در این مورد هنوز مطمئن نیستیم و شاید لازم باشد یک گمانه پیشرو کف کارگاه زده شود تا از سرشت طبیعی خاک مطمئن شویم.»
او افزود: «در نهایت از عمق‌های پایین که به‌طرف بالا می‌آییم مجموعه نسبتاً مطمئن و ایزوله از مواد فرهنگی مربوطه داریم که شواهد سفالی مربوط به عصر مفرغ به‌دست آمده است که باید بررسی شود و با محوطه‌های دیگر مورد سنجش و مقایسه قرار گیرد.»
سرپرست تیم فصل ۲۲ کاوش تپه باستانی هگمتانه اظهار داشت: «مواد فرهنگی شناخته‌شده سفالینه‌هایی مربوط به دوره ماد مثل نوشیجان ملایر و لایه دو گودین تپه در کارگاه عمیق ما هم شناخته و به تعبیری از چشم‌انداز یافته‌های باستان‌شناختی نمونه‌هایی از فرهنگ عصر آهن سه که دوره ماد است، یافت شد و هنوز از بافتی که مواد فرهنگی از آن به دست می‌آید و از چیستی واقعی‌اش اطمینان نداریم، اما دیوار سنگی وجود دارد که شبیه به دیوار سنگی است که هیئت فرانسوی در سال ۱۹۱۳ در لایه دو تپگیان پیدا کرده‌اند. همچنین این دیوار با بقایای معماری که هیئت دانشگاه لندن در باباجان تپه نورآباد پیدا کرده است، شباهت دارد.»
پرویز اذکایی متخصص متون تاریخی شهر همدان نیز در این نشست با بیان اینکه تاریخ باستانی ۲۰۰۰ ساله کاسی‌ها مغفول مانده است، گفت: «آثار این قوم در تپه سیلک کاشان، گودین تپه، معبد کنگاور، تپگیان، تپه حسنلو و تپه پیسا وجود دارد.»
او افزود: «اسم کاسی در اصل \"کارکاشی\" بوده که کار لغت بابلی به معنای لنگرگاه، شهرک یا ماندگاه است و \"کاشی\" ماندگاه قوم کاشی معنی می‌دهد و کاسی‌ها حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد در تپه پیسای همدان اسکان پیدا کردند و حدود ۹۰ سال قبل این تپه توسط هیئت فوسه کاوش شد و آثار مفرغی از آن به دست آمد که متعلق به قوم کاسی است، بنابراین این قوم از عصر مفرغ در این مکان ساکن بوده‌اند.»
اذکایی با اشاره به اینکه کاسی‌های ایران حدود ۶۰۰ سال بر بابل حکمروایی کردند و سرانجام مغلوب ایلامی‌ها شدند، عنوان کرد: «پس از این به دوره مادها می‌رسیم و برای کسب اطلاعات این دوران باید دو علم زبان‌شناسی و باستان‌شناسی به مورخان کمک کنند که متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد.»
این مورخ با بیان اینکه خبر یافت آثار مادی از هگمتانه در کاوش ۲۲ بسیار خوشایند است، مطرح کرد: «خوشبختانه در این کاوش یقین حاصل شد که تپه باستانی هگمتانه زیرساختی مادی دارد.»
او گفت: «معبد ناهید همدان یا اسپید دژ در محل کلیسای مریم امروزی در محوطه هگمتانه است، این دژ تا قرن ششم هجری قمری پابرجا بوده و از زمان حمله مغول‌ها تا قرن نهم از هگمتانه نامی برده نشده اما در کتب تاریخی قرن نهم هجری نوشته شده که حاکم همدان اسپید دژ را تعمیر کرده است. در قرن یازدهم هجری قمری نیز اولیای چلپی سیاح عثمانی از همدان عبور می‌کند و از کلیسای نوشیروانک نام می‌برد که احتمالاً همین مکان است و بعدها مسیحیان کلیسای حضرت مریم را در این مکان بنا کرده‌اند.»
محمدرحیم رنجبران باستان‌شناس نیز گفت: «تاریخ و باستان‌شناسی دو بال معرفت و شناخت گذشته است که اولی به قدمت تاریخ و دومی حدود دو سده به‌عنوان علمی تجربی در کنار تاریخ قرار گرفته و به روشنگری زوایای تاریک آن می‌پردازد.»
او افزود: «اشتهار هگمتانه نخستین کاوشگران را حدود صد و اندی سال قبل به‌سوی خود کشاند و هیئت شارل فوسه از طرف موزه لوور فرانسه در سال ۱۹۱۳ کاوش‌های گسترده‌ای را در این محوطه، تپه پیسا، دیزج و چند نقطه دیگر منطقه انجام داد. هر چند از این فعالیت به‌جز گودال‌های عظیم چیز دیگری در هگمتانه مشاهده نمی‌شود و نخستین کاوش‌های هگمتانه را باید فعالیت‌های ۱۱ ساله محمدرحیم صراف دانست که در سال ۱۳۶۲ کار خود را در این محوطه آغاز کرد و تا سال ۱۳۷۹ ادامه داد. یافته‌های ارزشمند این فصول کاوش معرف معماری منظم و مهندسی‌شده کم‌نظیری شامل واحدهای ساختمانی است که در ردیف‌های دوتایی و قرینه‌وار در حد فاصل معابری به‌موازات هم تعبیه شده و مصالح به کار رفته نیز عموماً خشت است.»
رنجبران گفت: «انجام کاوش‌های نخستین توسط دکتر صراف به بسیاری از سؤال‌های این تپه باستانی پاسخ داد و بسیاری پرسش‌های دیگر را نیز پیش روی ما گذاشت که امیدواریم کاوش ۲۲ به آن‌ها پاسخ بدهد.»
انتهای پیام/
