16 سال کوشش برای پاسداشت هنرهای دستی و سنتی ایران‌زمین

در آذرماه سال ۱۴۰۰ خورشیدی، شانزدهمین جلد از کتاب برگزیدگان هنر ایران در شانزدهمین سال پیاپی از چاپ این کتاب با هدف معرفی هنرمندان و هنرهای فاخر سنتی و دستی ایران به‌همت هنرمندان صنایع‌دستی اصفهانی به زیور طبع آراسته شد و در طی آیینی رونمایی شد. در این نوشتار به بهانه پاسداشت این رخداد ارزشمند فرهنگی و هنری به نکاتی چند در حوزه صنایع دستی ایران زمین پرداخته می‌شود.

نگاهی به قدمت هنر

بی‌شک صنایع‌دستی فعالیتی ارزشمند در سه حوزه فرهنگ، هنر و اقتصاد است که ریشه در فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های مردم جوامع مختلف دارد. 

در این میان هنر و صنایع‌دستی در سرزمینمان ایران به واسطه تاریخی پرفراز و فرود که از هزاره‌های متعدد تاریخ طی کرده، نقشی بی‌بدیل در سیر حیات فرهنگی و تمدنی این ملت بزرگ ایفا کرده است. 

با نگاهی گذرا به سیر تکامل تاریخ بشریت، اولین جلوه‌گاه حیات اجتماعی و جمعی بشر را می‌توان در غارها جستجو کرد، بسیاری از دیرینه‌شناسان پیدایش دوران غارنشینی را که از دوران «پارینه سنگی» آغاز می‌شود به بیش از ۲میلیون سال قبل می‌رسانند. با این‌حال ردپای انسان غارنشین در مناطق مختلف کشور به بیش از ۵۰هزار سال قبل رسیده و در این میان در استان اصفهان، براساس کاوش‌های باستان‌شناسی به بیش از ۴۳هزار سال قبل بازمی‌گردد. 

شواهد و اسناد حاکی است که انسان غارنشین پس از رفع نیازهای اولیه خود، به اندیشیدن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌هایی که خداوند در وجود انسان به ودیعه نهاده بود پرداخت به گونه‌ای که ردپای اولین شاخصه فکری حیات اجتماعی انسان در قالب نقاشی‌های دیواری در غارها، خود اثبات کننده این نکته است که هنر، آغازی بر تفکر انسان پس از ترویج حیات اجتماعی به‌شمار می‌رود. 

ایران و هنرورزی

با نگاهی گذرا به تاریخ پر فراز و فرود جامعه ایران در می‌یابیم که ایرانیان یکی از سخت‌ترین و پیچیده‌ترین تواریخ بشری را به خود اختصاص داده‌اند به گونه‌ای که وضعیت سوق‌الجیشی جامعه ایران از قدیمی‌ترین ازمنه تاریخی تا کنون باعث شده که این مردمان همواره در طول حیات طولانی خود مخاطرات دائمی را از سر بگذرانند، لذا از یک‌سو تهدیدهای دائمی خارجی بخشی از حیات این مردمان به‌شمار می‌رود و از سوی دیگر برخورد با این تهدیدهای دائمی با ابزار فرهنگ و هنر باعث ماندگاری و در عین حال جهانی شدن فرهنگ و تمدن این سرزمین شده است، بی‌شک هیچ سرزمینی در این کره خاکی به اندازه ایران در طول تاریخ کهن خود تهاجمات متعدد خارجی را تجربه نکرده است. لذا رمز ماندگاری این ملت بزرگ در برابر تهاجمات گوناگون که اساس حیاتش را همواره تهدید می‌کرد در مبارزه فرهنگی با این هجمه‌ها خود را نشان می‌دهد، با این وصف همواره شاهدیم که هنرمند اصیل ایرانی در کنار سایر نخبگان در طول این تاریخ، همواره با دلی سوخته و فکری تافته و درخشان با ارایه هنر خود به سادگی تمام و در کنج کارگاه کوچک خود همواره با خلق آثار متعدد به تداوم حیات فرهنگی و تمدنی این سرزمین حتی در سخت‌ترین شرایط اندیشیده است. 

صنایع‌دستی ایران، معرف فرهنگ و تمدن ایران در جهان امروز و فردا

۱۶ سال است که تعدادی از هنرمندان و دوستداران هنرهای دستی و سنتی ایران همه‌ساله و در آخرین ماه پاییز پرده از اثری ارزشمند بر می‌دارند و آن عبارت است از رونمایی از کتابی فاخر در راستای معرفی هنر و هنرمند ایرانی. در این میان جای دارد تا از دو فرهیخته ارجمند یعنی استاد علی خوشنویس‌زاده، استاد پیشکسوت هنر سوخت روی چرم و استاد جعفر کوشش‌خواجویی، پژوهشگر تاریخ هنر نام برد که در طی این مدت طولانی و با صرف هزینه فراوان و صرف عمر گران توانسته‌اند به مدت ۱۶ سال بیش از ۷۰۰ نفر هنرمند صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ایران زمین و آثار فاخر آن‌ها را به‌ویژه آن‌هایی که آثارشان نشان بین‌المللی اصالت سازمان یونسکو و یا نشان ملی اصالت هنری دریافت کرده را در این کتاب ماندگار به نمایش گذارند. 

بی‌شک امروزه و در آستانه آغاز جهان پساکرونا مردم این کره خاکی همگی به‌دنبال فتح بازارهای جدید و تشنه در مقوله اقتصاد پس از رهایی از ایام محدودیت‌های دوساله کرونا هستند که در این بین فعالان صنایع‌دستی و گردشگری به واسطه دریافت خسارت‌های هنگفت در اولویت قرار دارند، لکن در کنار این تلاش ارزنده نباید بر نقش فرهنگی صنایع‌دستی را به ویژه در امتداد حیات فرهنگی و تمدنی این ملت کهن فراموش کنیم، لذا بر همگی ما واجب است ضمن حمایت بی‌دریغ از افزایش تولید، پرداختن به علم بازاریابی در خصوص یافتن کشورهای هدف برای صادرات صنایع‌دستی و حمایت از توسعه تجارت الکترونیک در توسعه صادرات صنایع‌دستی در دنیای متکثر جدید، نیم نگاهی به نقش فرهنگی صنایع‌دستی در سیر تطور حیات اجتماعی و فرهنگی مردم ایران بیندازیم. و این در حالی است که مطابق با آمار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در حال حاضر نزدیک به ۲میلیون نفر از مردم این سرزمین کهن در فعالیت‌های مرتبط با صنایع‌دستی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به فعالیت بوده که در این میان نزدیک به ۲۰۰هزار نفر از آن‌ها در استان اصفهان متمرکز هستند. 

لذا همگی ما به این هنرمندان و تمدن اصیل ایرانی از یک‌سو و نقش آن‌ها در جهانی‌سازی فرهنگی ایرانی و معرفی خطه ایرانشهر در نزد تمام جهانیان مدیون هستیم، پس بکوشیم تا با یاد کردن از ایشان، آنان را در ادامه این راه بزرگ دلگرم سازیم.

انتهای پیام/

کد خبر 1400091423791

برچسب‌ها