روستا واحد همگن طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی است که جایگاه ویژه ای در توسعه کشور دارد. بسیاری از روستاها به واسطه حفظ اصالت، هویت و عناصر و شاخص‌های فرهنگی و طبیعی و از سویی درک جامعه از این موضوع امروزه به مقاصد گردشگری تبدیل شده‌اند و نوعی از گردشگری را به‌نام «گردشگری روستایی» شکل گرفته است.
امروزه گردشگری روستایی به‌عنوان یکی از انواع گردشگری که از جذابیتی خاص برخوردار است و باید نقش خود را به‌عنوان عامل محرک در توسعه آینده‌دار سکونت‌گاه‌های روستایی ایفا کند. در همین راستا سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) به‌عنوان متولی جهانی گردشگری در سال 2021 بر اساس مولفه‌های زیر برای شناسایی و انتخاب روستاها یا دهکده‌های برتر جهانی گردشگری اقدام کرد:
-
\t
- حفظ منابع طبیعی و فرهنگی \t
- ترویج و صیانت از ارزش های فرهنگی \t
- پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی \t
- ظرفیت گردشگری، توسعه و یکپارچه‌سازی زنجیره ارزش‌ها \t
- حاکمیت و اولویت‌بندی گردشگری \t
- زیر ساخت و راه‌های ارتباطی \t
- بهداشت، ایمنی و امنیت
بر اساس این مولفه‌ها از بین 174 روستای معرفی شده از سوی 75 کشور 44 روستا برگزیده شدند که 10 روستای اول انتخاب شده روستاهای بخوو (روسیه)، بکاسین (لبنان)، بوجو (فلیپین)، کاسپالا (آرژانتین)، کومئادا (پرتغال)، کاستلورودریگو (پرتغال)، کوئتزالان دل‌پروگرسو (مکزیک)، گرویرس (سوئیس)، باتوپوته (مالزی) و کائونرتا اتریش هستند.
در این برنامه سه روستای برندیق (استان اردبیل)، خرانق (استان یزد) و لارک (استان هرمزگان) شرکت داشتند که متاسفانه در فهرست بهترین روستاهای گردشگری جهان قرار نگرفتند.
از مهم‌ترین اهداف این طرح حفظ مکان‌های منحصربه‌فرد روستایی، میراث‌های ارزشمند فرهنگی و در عین حال ترویج گردشگری به‌عنوان راه‌حلی برای توسعه روستایی، افزایش رفاه ساکنان و جلوگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی و... است.
این طرح که به اعتماد به‌نفس جامعه روستایی کمک کرده و رویکردی است برای بهره‌برداری بهینه و پایدار از تمام ظرفیت‌های گردشگری مناطق روستایی و همچنین ایجاد زمینه رقابتی سالم و فرهنگی که توسعه واقعی را برای روستاهای دارای قابلیت رقم می‌زند.
مهم‌ترین شاخص‌هایی که سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) برای انتخاب روستای نمونه گردشگری جهانی دنبال می‌کند نقش و تاثیر گردشگری بر موارد زیر است:
کاهش نابرابری درآمد روستاییان، جلوگیری از روند خالی شدن روستاها و افزایش مهاجرت معکوس، توانمندسازی جوانان و زنان و کاهش نابرابری جنسیتی میان زنان و مردان، کمک به ایجاد تحول بنیادی در روند توسعه روستاها، تقویت قدرت حاکمیت جامعه محلی از طریق زمینه سازی برای مشارکت آن‌ها در فرایند بازساخت روستایی، تقویت زیر ساخت‌ها، کانال‌های ارتباطی و امکان دسترسی به منابع مالی و سرمایه‌گذاری مستقیم، استفاده از عنصر خلاقیت در تعریف محصولات جدید گردشگری و ایجاد انسجام در زنجیره تولید ارزش در روستاها، ترویج سبک زندگی و غذایی سالم و ارگانیک، حفظ تنوع زیستی، تولید محصولات کشاورزی متنوع، حفظ تنوع فرهنگی و غذاهای محلی، حفاظت هوشمندانه و پیشرفته از منابع طبیعی و فرهنگی، تشویق به انجام فعالیت‌هایی که منجر به ایجاد پایداری و استفاده بهینه از منابع شده و در عین حال از هدررفت آن جلوگیری کرده و تولید گازهای گلخانه‌ای را تا سرحد امکان کاهش دهد.
سازمان جهانی گردشگری در انتخاب روستای نمونه گردشگری سکونتگاه‌هایی را به رسمیت می‌شناسد که نمونه برجسته‌ای از مقصد گردشگری روستایی با منابع طبیعی و فرهنگی غنی باشند و ارزش‌ها، سبک زندگی و محصولات روستایی را حفظ و ترویج می‌کنند و تعهد روشنی به نوآوری و پایداری در تمام جنبه‌ها به ویژه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی دارند، از سویی شرایط و شبکه فضایی خوبی را برای تبادل تجربیات و شیوه‌های مفید یادگیری‌ها و فرصت‌ها و تجربه زیست را فراهم می‌کنند.
اولین گام برای تبدیل به روستای نمونه گردشگری (به‌ویژه در کشورهای جهان سوم) برگشت و افزایش اعتماد به نفسی است که در جریان مدرنیته از دست رفته است. متأسفانه در جریانات اجتماعی و اقتصادی طی سال‌های 1340 تا 1380 حاصل از روند نوگرایی کشور، دیدگاه درخوری نسبت به روستاها وجود نداشت و این موضوع چالش‌های زیادی را برای آن‌ها بوجود آورد که عامل مهمی در تخلیه روستا و مهاجرت روستاییان شد و آسیب زیادی را به منابع طبیعی و فرهنگی روستاها وارد کرد.
تغییر نگاه نسبت به روستا و ظرفیت‌های گردشگری آن و ایمان به قدرت گردشگری و اعتقاد به نقش داشته‌ها و فرهنگ‌های اصیل در توسعه از مهم‌ترین عوامل حرکت به سوی روستای نمونه گردشگری جهانی است.
از این رو «چشم‌ها را باید شست، جوری دیگر باید دید».
روستاییانی که اعتماد به‌نفس دارند با تکیه بر توان خود ضمن حفظ مواریث فرهنگی و طبیعی و سایر جاذبه‌ها، با برنامه‌ریزی و بکارگیری همه ظرفیت‌ها مهم‌ترین زیرساخت توسعه را رقم می‌زنند. هر کدام از عناصر فرهنگی و طبیعی روستایی مشروط به درک و پی بردن به فلسفه آفرینش آن‌ها می‌توانند برای اهل معرفت دیدنی و ستودنی باشد.
امیدوارم برنامه‌ریزان محلی و ملی با مدنظر قرار دادن این شاخص‌ها و معیارها در مسیری گام بردارند که در سال‌های آتی روستاهای سرزمین زرخیز ایران زمین نیز در زمره روستاهای نمونه جهانی گردشگری قرار گیرند.
این ظرفیت‌های گردشگری روستایی در استان‌های مختلف شرایط متفاوتی دارند، در استان خراسان رضوی ۵۴ روستا از ظرفیت‌های ویژه‌ای در حوزه گردشگری برخوردار هستند، بر اساس مطالعات انجام شده این روستاها توانمندی بالقوه مناسبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند.
۳۸ روستا از این تعداد به‌طور تخصصی و کارشناسی دارای قابلیت گردشگری شناسایی شده و ۱۶ روستا نیز به عنوان هدف گردشگری تعریف شده‌اند.
از سال ۱۳۹۲ تاکنون برای زیرساخت‌هایی همچون طرح‌های مطالعات راهبردی، بهسازی مسیرهای ارتباط زمینی، سرویس مناسب بهداشتی، آبرسانی، برق رسانی، محوطه‌سازی و دیگر موارد مشابه در روستاهای جذاب گردشگری این استان صدها میلیارد ریال هزینه شده است.
با این وجود تا زمانی که همه زیرساخت‌های لازم برای این حوزه در خراسان رضوی تامین نشوند به‌طور عملی توسعه گردشگری روستایی، ایجاد تاسیسات گردشگری و معرفی ظرفیت‌های آن‌ها امکان پذیر نیست.
معرفی روستاهای جهانی هدف گردشگری با هدف جلب توجه جهانیان به گردشگری روستایی و استفاده از مزایای این بخش از عرصه گردشگری به عنوان بخشی جذاب و مورد علاقه انتخاب و در دنیا منتشر شده است.
روستاهای هدف گردشگری خراسان رضوی ظرفیت، توان طبیعی و فرهنگی و سرمایه‌های عینی فراوانی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
انتهای پیام/
