به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، طلایه رویایی با اعلام این خبر گفت: «حاشیه خلیج فارس دارای تنوع موسیقایی بسیار گستردهای بوده که در بیشتر موارد در ارتباطی تنگاتنگ با مراسم آیینی آن شکل گرفته و رواج پیدا کرده است.»
او افزود: «این پژوهش با در نظر داشتن نقش آیین و موسیقی آیینی بر زندگی و باورهای مردم سواحل جنوب، به مراسم زار میپردازد که موسیقی و آیینهای ویژهاش به آن خصلتی جادویی میبخشد، به طوری که انتظار درمانگری و شفابخشی ازآن میرود و در حقیقت به گونههای موسیقی درمانی تبدیل میشود.»
این پژوهشگر تصریح کرد: «با توجه به دورشدن علوم انسانی از باورها و سنتها به بهانه خرافی و غیر عقلانی بودن، خطر از بین رفتن آیینهایی از این دست با تمامی جنبههای مثبت و منفیاش وجود دارد، به همین دلیل یکی از اهداف گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهش پیرامون این‌گونه سنن و آیینها در راستای معرفی دقیقتر و مطالعۀ عمیقتر آنها است.»
رویایی اظهار داشت: «در فرض این پژوهش مراسم زار آیینی است با هدف خارج کردن بادها و هواهایی که در حقیقت روان پریشیهایی هستند که بر اثر زندگی سخت و پرمرارت، اهالی جنوب و وابستگی این زندگی به طبیعت عجیب متلون دریا، دچارش میشوند. »
او خاطرنشان کرد: «مراسم زار جدا از جزییات آیینی مبتنی بر انواع موسیقی کوبهای و نوعی حرکات موزون متناسب با آن است که میتواند آن را به مثابه گونهای موسیقی درمانی در نظر گرفت.»
عضو هیأت علمی گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اظهار داشت: «از نظر مردم بومی جنوب بادها، قدرتهاییاند که دنیای درون خاک و برون خاک همه در اختیار آنها است و تمام موجودات خیالی و همه آنهایی که به چشم نمیآیند، پریها، دیوها، ارواح نیک و بد، همه باد یا خیال یا هوا هستند و آدمها اسیر و شکار بادهای خوب یا بد هستند.»
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: «سواحل و جزیرهها مسکن این بادهاست که بیشترشان از آفریقا و هند و عدهای دیگر از عربستان و جزایر میآیند و هر کسی دچار این بادها شود باد او را مرکب خود ساخته است.»
او با بیان اینکه اغلب سیاهان و جاشوان و فقرا گرفتار زار میشوند و ابتلا به یکی از زارها با علائم بهخصوصی شروع میشود، تصریح کرد: «مثلا باد متوری با حمله قلبی، دینگ مارو با سر درد و چشم درد، بو مریم با کمر درد و دای‌کتو با بیحرکتی و در خود فرورفتگی (اُتیسم) همراه‌اند که طبیب قادر به معالجۀ این ناراحتیها نیست و تنها بابا یا مامای زار که همیشه سیاه هستند قادر به علاج مبتلایان هستند.»
این پژوهشگر بیان کرد: «شخص مبتلا را "مرکب" یا "فرس" میگویند و بابا یا ماما کسی است که ابتدا خودش مرکب چندین زار و چندین باد مختلف بوده و در اثر مرور زمان و ممارست و قدرتی که به دست آورده، توانسته بر باد مسلط و سوار شود.»
او موسیقی زار را موسیقی‌ای با تم آفریقایی دانست و افزود: «سازهای مراسم زار هم‌زمان با ورود سیاهپوستان آفریقایی، به جزیره خارک آورده و برای هر زار مجلسی بهخصوص و دهلهای خاصی لازم است.»
رویایی با اشاره به اینکه جنوب و سواحل دریاهای جنوب، شکارگاه مساعدی برای جنون، پریشانیها و آشفتگیهای روانی است گفت: «در افتادن با دریا و ترس از گرسنگی و بیآبی و آن همه بیماری و مرگ و میر، خستگی کار و زندگی یک‌نواخت ساحلنشینان را دچار آن‌چنان خمودگی کرده که همه با هم و دور از هم، با خویشتن مشغولاند و برای رهایی از این وضع، جمع شدن دور هم و پناه بردن به جمع و محبت دیدن را تنها راه چاره دیدهاند و چنین بوده که آداب و مراسم زار و اهل هوا، آن‌چنان سریع بین مردم آن حواشی نفوذ کرده است.»
او ادامه داد: «زار یک نوع موسیقی درمانی است که در حاشیه جنوب به شکل بسیار فعالی دنبال میشود و در خیلی از نقاط جهان موسیقیدرمانی بهعنوان یک روش موثر برای درمان بیماریهای روحی مطرح است و زار هم یکی از آنها و شاید هم موثرترین آنهاست.»
این پژوهشگر اظهار کرد: «مراسم زار را باید بهعنوان یک مراسم سنتی باستانی و در نهایت بهعنوان یک نوع روش تخلیه فشارها و بیماریهای روحی پاس داشت، هرچند شاید از منظری این مراسم کهن افیون مردم ضعیف و سادهاندیش باشد که به‌جای ریشهیابی مشکلات‌شان دست به دامان خرافات شدهاند، اما نگاه این پژوهش به این مراسم نه از چنین منظری بلکه بررسی آیینی است که علیرغم درست یا غلط بودن، کارکردی شبیه به موسیقی درمانی دارد .»
انتهای پیام/
