امروزه و با توسعه فناوری‌های دیجیتال، ویدئوها حرف اول را در بین محتواهای چند رسانه‌ای می‌زنند و در این میان جذابیت‌های حوزه خوراک و غذا به یکی از پر بازدید‌ترین محتواهای شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده‌اند. تصاویر لذیذی که تماشای آنها جذابیت خاصی دارد اما تکنولوژی هنوز توانایی انتقال طعم و بوی این خوراکی‌های خوشمزه را پیدا نکرده است. از همین رو سفر یکی از بهترین راه‌ها برای تجربه خوراک و غذاهای محلی، آن هم در محیط بومی است.
استان اردبیل در کنار انواع جاذبه‌های گردشگری خود، از جذابیت‌های ویژه‌ای نیز در حوزه گردشگری خوراک بهره می‌برد که می‌تواند به یکی از عوامل رونق و توسعه گردشگری استان تبدیل شود. عمده جذابیت‌های حوزه خوراک اردبیل از طبیعت کم‌نظیر و فرهنگ بومی منطقه سرچشمه می‌گیرد. سردسیر بودن منطقه و همچنین طبیعت سرسبز آن در فصل‌های بهار و تابستان موجب شده است تا محصولات طبیعی منحصر به فردی مثل عسل منطقه سبلان و یا خوراکی‌هایی مثل آش‌های معروف این منطقه پدید بیایند و جزو جذابیت‌های گردشگری استان محسوب شوند.
اما موضوع مهم در زمینه بهره‌برداری از ظرفیت گردشگری خوراک، سرمایه‌گذاری در این حوزه و معرفی خوراک محلی در سطح ملی و بین‌المللی است. در کشورهای توسعه یافته از نظر صنعت گردشگری اقدامات ویژه‌ای برای برندسازی خوراک انجام شده است و نظر کارشناسان حوزه گردشگری نیز چنین است که برندسازی و معرفی محصولات می‌تواند به مولدسازی حوزه خوراک در صنعت گردشگری منجر شود.
ثبت در فهرست میراث ناملموس ملی و برندسازی
ثبت خوراک‌های محلی در فهرست میراث ناملموس ملی یکی از ملزومات برندسازی در این حوزه است، چرا که با ثبت ملی یک غذا توجه رسانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط به آن بیشتر می‌شود و امکان ترویج آن در رستوران‌ها و فروشگاه‌ها نیز بیش از پیش ایجاد می‌شود.
سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی استان اردبیل در مورد خوراک ثبت شده این استان در فهرست آثار ناملموس ملی می‌گوید: تا کنون خوراک‌هایی مانند قوورما، گیلدیک آشی، قره شیقالات، روسته، خشیل، دوشاب حالواسی، یارما شیله‌سی، زنجفیل حالواسی، ساج ایچی، قاتق شورباشی، سوتدی پلو، چگوری، چیغیرتما، مشکوفی، باسدیرما پلو، کته نان با سبزیجات، پیچاق قیمه، قره حالوا، قیماق، هدیک آشی، دیشلیق، فطیر، قوروت، آیران آشی، اوماج آشی، بایرام یومورتاسی و خشیل در فهرست میراث ناملموس ملی ثبت شده است.
کریم لطفی ادامه می‌دهد: پرونده چند خوراک بومی و محلی دیگر نیز در دست تهیه هستند تا این آثار نیز در فهرست میراث ناملموس ملی ثبت شوند و از فراموشی این آثار جلوگیری شود.
امروزه در اردبیل از میان خوراک ثبت شده غذاها و خوراکی مثل آش دوغ، حلوای سیاه، پیچاق قیمه و عسل به صورت وسیع عرضه می‌شوند اما سایر خوراک جایگاه مناسبی در منو رستوران‌ها و ویترین مغازه‌ها ندارند. امری که با توجه به آن و برندسازی غذاها و خوراک متنوع محلی می‌توان رنگ و بوی دیگری به گردشگری خوراک اردبیل داد.
رئیس گروه تبلیغات و بازاریابی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل با اشاره به وجود ۲ هزار و ۵۰۰ غذای سنتی و بیش از ۱۰۰ نوع نوشیدنی در نقاط مختلف کشور می‌گوید: تنها حدود ۸۰۰ مورد در کتاب‌های آشپزی و مقالات تحقیقی مرتبط درج شده است و هموطنان تنها با حدود ۲۰ تا ۳۰ مورد آنها آشنا هستند.
روانبخش نایب پاشایی اضافه می‌کند: غذاهای سنتی که در شمال تا جنوب استان اردبیل طبخ می‌شود، ارزش بسیاری دارد اما گردشگری خوراک در استان مقوله‌ای شناخته نشده است و از همین رو از چند سال گذشته اقدامی در وزارت میراث‌فرهنگی با عنوان تهیه اطلس گردشگری خوراک آغاز شده است.
رئیس گروه تبلیغات و بازاریابی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل به تفاوت‌های گردشگری خوراک و غذا اشاره و اظهار می‌کند: در گردشگری غذا، گردشگر داخلی در هتل یا اماکن اقامتی می‌ماند اما در رستوران غذا می‌خورد و ۱۰ تا ۱۵ درصد هزینه سفرش را به غذا اختصاص می‌داد.
او می‌گوید: در چند سال اخیر اما عنوان گردشگری خوراک مطرح شد که در قالب آن دیگر تنها خوردن غذا مطرح نیست و حتی بازدید از مزرعه‌های گردشگرپذیر، آموزش آشپزی و مشارکت در نحوه پخت را نیز شامل می‌شود. انواع چاشنی و ادویه، نوشیدنی، دمنوش و گرمنوش نیز در این تعریف جدید جزوی از گردشگری خوراک به شمار می‌آید که به چند بخش تقسیم می‌شود.
رئیس گروه تبلیغات و بازاریابی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل اضافه می‌کند: در این چارچوب می‌توان تورهایی برای گردشگران داخلی و خارجی تحت عنوان مشارکت در آموزش غذاهای سنتی به استان اردبیل جذب کرد یا تورهایی طبیعت‌گردی برگزار و نحوه پخت برخی غذاها را در قالب آن آموزش داد.
او می‌گوید: حتی گردشگران را می‌توان در آموزشگاه‌ها یا خانه‌های روستایی در تهیه و خرید مواد اولیه ارگانیک خوراک‌ها نیز مشارکت داد و با این روش هدف و مقصد جدید گردشگری برای استان اردبیل تعریف کرد؛ این شیوه باید تغییر یابد تا در گردشگری خوراک به موفقیت برسیم.
آموزش نیاز دیگر توسعه گردشگری خوراک
گردشگری خوراک علاوه بر این که یک جاذبه مستقل است می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مشترک به همراه سایر جاذبه‌ها در جذب گردشگر و حتی ماندگاری مسافر یا مراجعه دوباره او تاثیر بسزایی داشته باشد. به همین منظور لازم است که مراکز اقامتی، هتل‌ها، رستوران‌ها و حتی مراکز تفریحی و سایر تاسیسات گردشگری توجه ویژه‌ای به ارائه خوراک بومی و محلی داشته باشند که این موضوع اهمیت آموزش را نیز دو چندان می‌کند. آموزش نحوه تهیه و ارائه خوراک در این مراکز یکی از ملزومات توسعه گردشگری خوراک است.
رئیس گروه تبلیغات و بازاریابی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل آب و هوا، تولیدات کشاورزی و دامی و فصول را از عوامل تاثیرگذار در تهیه انواع خوراک عنوان می‌کند و می‌گوید: گردشگری خوراک نیازمند آموزش است اما در این زمینه کم کار شده و باید در رستوران‌ها، تاسیسات گردشگری و واحدهای بوم‌گردی روستایی آموزش حوزه خوراک مورد توجه باشد.
او بیان می‌کند: برگزاری رویدادهای جذاب مرتبط با گردشگری خوراک شامل پیش غذا، غذا، پس غذا، ادویه و چاشنی، دمنوش و نوشیدنی‌های سرد در سطح ملی و بین‌المللی می‌تواند موجب آشنایی بیشتر مردم با این خوراک‌ها شود.
نایب پاشایی با بیان اینکه کمیت و کیفیت غذاهای سنتی نیاز به بازنگری دارد، گفت: با گذر زمان تا حدودی ذائقه‌ها تغییر کرده و همچنین در مرحله بعد سفره‌آرایی و تزیین غذا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا خوراک‌ها مطابق با ذائقه گردشگران داخلی و خارجی به شکلی موفقیت‌آمیز ارائه شود که همه این موارد با آموزش می‌تواند اتفاق بیفتد.
او ادامه می‌دهد: پس از این مراحل نوبت ورود خوراک‌های سنتی به منوی رستوران‌ها و تاسیسات گردشگری است؛ در حال حاضر اگر گردشگری خارجی از شمال تا جنوب ایران سفر کند، تنها تعدادی غذای مشابه در منوها به چشمش می‌خورد که جای تاسف دارد.
رئیس گروه تبلیغات و بازاریابی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل اظهار می‌کند: برگزاری تورهای گردشگری تخصصی خوراک و تبلیغات مناسب بر روی تورها و خوراک‌ها و رویدادها در سطح استانی، ملی و بین‌المللی باید گسترش یابد و در مرحله آخر پس از معرفی خوراک‌های بومی و تسهیل دسترسی برای تهیه مواد اولیه یا خرید خود آن خوراک، می‌توان علاوه بر هتل‌ها و رستوران‌ها، بازارچه‌های خیابانی و ایستگاه‌های خوراک راه‌اندازی کرد تا افراد با طعم‌های سنتی آشنا شوند.
عسل سبلان نمونه‌ای موفق از برندسازی در گردشگری خوراک
خوراک طبیعی استان اردبیل نیز یکی از جاذبه‌های اصلی این حوزه هستند که در راس آنها می‌توان به عسل اشاره کرد. عسل سبلان نمونه موفقی در برندسازی حوزه خوراک است و توجه بسیاری از مردم ایران و حتی جهان را به خود جلب کرده است. اردبیل با استفاده از طبیعت بکر دامنه سبلان رتبه سوم تولید عسل در کشور را دارد و پای بسیاری از علاقمندان را برای خرید از مزرعه‌های زنبورداری استان به اردبیل می‌کشاند.
طبق اعلام کارشناس مسئول زنبورداری سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، در سال 1401 میزان هفت هزار و 327 تن عسل در حدود چهار هزار مزرعه زنبورداری استان تولید شده است و این ظرفیت بزرگی برای توسعه گردشگری برپایه این خوراک طبیعی اردبیل است.
در نهایت می‌توان گفت که استان اردبیل با توجه به خوراک ثبت شده خود در فهرست آثار ملی و تنوع غذاهای سنتی و همچنین با توجه به ظرفیت طبیعی خود امکان بهره‌مندی ویژه‌ای از حوزه گردشگری خوراک را دارد که این امر مهم نیازمند توجه بیشتر به ویژه به امر برندسازی و آموزش است.
گزارش از توحید سیف
انتهای پیام/
