میراث آریا: هرساله با فرا رسیدن ماه محرم، مساجد، حسینیهها و اماکن مذهبی برای برافراشتن بیرق عزای امام حسین (ع) آماده میشوند. این در حالی است که عزاداری اردبیلیها در ایام ماه محرم قدمتی تاریخی دارد و عزاداران این شهر از دیرباز طبق آیین و رسوم خاصی به عزاداری میپردازند که این آیینها نسل به نسل و سینه به سینه به مردمان امروز به ارث رسیده است. در کنار آیینها، محل برگزاری آنها، اماکنی که همیشه خواستگاه نوای عزاداران بودهاند نیز از گذشتگان به یادگار ماندهاند، اماکنی که کماکان میزبان عزاداران حسینی میشوند و نقش مهمی در آیین و رسوم ماه محرم دارند.
میراث تاریخی عزاداری در بازار اردبیل
بازار تاریخی اردبیل یکی از مهمترین محلهای عزاداری در بین عزاداران اردبیلی است، در آیینی سنتی هرساله از دوم تا هشتم ماه محرم و به جز روز جمعه، محلات ششگانه اردبیل به ترتیب و با نظم و رسم خاصی در بازار تاریخی اردبیل حضور پیدا کرده و به عزاداری میپردازند. زمانی که اهالی راسته اصلی بازار کسب و کار خود را تعطیل کرده و در رسمی تاریخی میزبان عزاداران امام حسین (ع) میشوند. بازار تاریخی اردبیل در مرداد ماه ۱۳۶۴ به شماره ۱۶۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
عزاداری مردم اردبیل در بازار تاریخی در کنار مراسمی مانند طشتگذاری و عزاداری شهادت حضرت مسلم از جمله مهمترین رسوم عزاداری اردبیلیها است که همه آنها در فهرست آثار ناملموس ملی به ثبت رسیدهاند.
مجموعه جهانی شیخ صفیالدین اردبیلی و قرار اصلی عزاداران اردبیل
محله عالیقاپو و اطراف مجموعه جهانی شیخ صفیالدین اردبیلی قرار اصلی عزاداری اردبیلیها به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشوراست، محوطه پیادهراه عالیقاپو در ظهر تاسوعا و عصر عاشورا میزبان تجمع عظیم عزاداران میشود، اما عزاداری اصلی در محدوده مجموعه جهانی شیخ صفیالدین اردبیلی مربوط به حرکت دستههای عزاداری در این دو روز است، دستههای عزاداری اکثر محلات شهر اردبیل در روزهای تاسوعا و عاشورا خود را به پیادهراه عالیقاپو رسانده و در مقابل گنبد الله الله به عزاداری میپردازند.
علاوه بر این آیین طشتگذاری در مجموعه جهانی شیخ صفیالدین اردبیلی نیز هرساله با حضور دسته عزاداری محله عالیقاپو در روز ۲۹ ذی حجه برگزار میشود که این آیین نیز قدمتی تاریخی دارد، این مکان تاریخی از دیرباز و از دوره صفویان محل عبادت و عزاداری اهالی اردبیل بوده است.
جمعه مسجد اردبیل، بنایی به قدمت تاریخ
جمعه مسجد از قدیمیترین مساجد اسلامی ایران و منطقه آذربایجان است، این بنا که قدمت ساخت آن به دوره سلجوقیان برمیگردد در سال ۱۳۱۵ و با شماره ۲۴۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و یکی از اولین آثار ثبت ملی استان به شمار میرود. مردم اردبیل به ویژه اهالی محله پیرشمسالدین به روشن نگه داشتن چراغ این مسجد اهتمام ویژهای دارند و حتی در مواقعی که عزاداری ماه محرم در داخل این بنای تاریخی ممکن نبوده، عزاداری و به ویژه شبیهخوانی روز عاشورا در محوطه آن برگزار میشود.
حسینیه مجتهد و بقعه شیخ جبرائیل کلخوران، بازگشت دوباره به دل تاریخ
اهالی اردبیل در سالهای اخیر شاهد بازگشت دوباره عزاداریها به بناهایی بودهاند که این بناها در طول تاریخ همواره میزبان عزاداران بوده است. حسینیه مجتهد به عنوان یکی از قدیمیترین و بزرگترین حسینیههای شمالغرب کشور بنایی مربوط به دوره قاجار است که در سال ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۸۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا که یکی از اعجازهای معماری استان اردبیل به شمار میرود به گفته مورخان از همان دوره قاجار و بدو تاسیس محلی برای برگزاری آیینهای عزاداری ماه محرم و حتی رویدادهای سیاسی در تاریخ اردبیل به ویژه در دوران مشروطیت بوده است. روند بازسازی این بنا در سالهای گذشته امکان برگزاری گسترده عزاداری در این مکان را ناممکن کرده بود تا اینکه از سال ۱۴۰۳ حسینیه مجتهد مجددا با شکوه و عظمت سابق میزبان عزاداران حسینی است.
حسن محمدی ادیب مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان اردبیل درمورد عزاداری در بناهای تاریخی اردبیل، گفت: علاوه بر بناها و محوطههای تاریخی که همواره عزاداریهای ماه محرم در آنها برگزار میشد، ما در سالهای اخیر و در همکاری با اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تلاش میکنیم در سایر بناهای تاریخی نیز شرایط را برای برگزاری مراسم ماه محرم مهیا کنیم.
محمدی ادیب افزود: در همین راستا حسینیه مجتهد به عنوان میعادگاه تاریخی عزاداران اردبیل از سال قبل و با پایان بازسازی به صورت باشکوهتر میزبان عزاداران حسینی شد و همچنین دستجات عزاداری از ابتدای محرم امسال در بقعه شیخ جبرائیل کلخوران نیز حضور پیدا کرده و در این بنای تاریخی به عزاداری پرداختند.
بقعه شیخ جبرائیل کلخوران که آرامگاه پدر شیخ صفیالدین اردبیلی و جد سلاطین صفوی است در تاریخ ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ با شماره ۶۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، این بنا که از دیرباز میزبان عزاداران محلی بوده است، در دهه اول ماه محرم امسال با استقبال باشکوه و گسترده دستههای عزاداری و اهالی روبرو شد.
برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم در بناها و محوطههای تاریخی با حال و هوای دیگری همراه بوده و این آیینها را با ریشه تاریخی آنها پیوند میدهد. جایی که شکوه بر جای مانده از تاریخ در خدمت معرفت عاشورایی قرار میگیرد.
انتهای پیام/
نظر شما