لیلا خسروی، مدیرکل موزه‌های معاونت میراث فرهنگی در یادداشتی به بهانه ثبت محوطه‌های پیش از تاریخ دره خرم‌آباد نوشت: با افتخار ثبت جهانی غارهای پیش از تاریخ دره خرم‌آباد را به خانواده بزرگ میراث فرهنگی، همتبارانم و جامعه علمی و دانشگاهی کشور تبریک می‌گویم. این اتفاق نه‌تنها افتخاری ملی است، بلکه برای من، به‌عنوان یک باستان‌شناس و فرزند این دیار که اکنون توفیق خدمت در اداره کل موزه‌های کشور را دارم، رویدادی عاطفی، هویتی و تاریخی است؛ چراکه زادگاهم، خرم‌آباد، امروز در قلب فهرست میراث جهانی ایستاده است.

این دستاورد بزرگ، حاصل تلاش‌ سالیان و همراهی صادقانه مجموعه‌ای گسترده از کنشگران فرهنگی، پژوهشگران، مدیران استانی و ملی و حمایت‌های خردمندانه مسئولین ارشد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که با نگاهی ملی و راهبردی، موضوع ثبت جهانی آثار شاخص ایران را به یک اولویت اجرایی تبدیل کردند و با همراهی، راهبری و پیگیری‌های دقیق و مسئولانه این مهم رقم خورد. اما ثبت جهانی، پایان راه نیست؛ بلکه آغازی است برای دوره‌ای تازه از مدیریت، حفاظت، معرفی و بهره‌برداری علمی و مردمی از این گنجینه کم‌نظیر بشری و اداره کل موزه ها حسب وظیفه برنامه‌های راهبردی و پیشنهاداتی برای عملیاتی کردن این رخداد تاریخی دارد:

۱. تبدیل غارها به «سایت‌موزه» و طراحی نخستین «غار موزه های ملی» ایران

هدف، ایجاد یک سایت‌موزه زنده و پویا در دل این غارهاست؛ جایی که بازدیدکنندگان بتوانند تجربه‌ای ملموس از زندگی انسان در دوران پیش از تاریخ داشته باشند. در این مسیر از تجربه‌های موفق جهانی، می توان الگوبرداری کرد؛ کشورهایی که توانسته اند با بهره‌گیری از دانش، فناوری و مشارکت مردمی، غارهای باستانی خود را به قطب‌های فرهنگی و گردشگری تبدیل کند.

۲. راه‌اندازی «موزه دیجیتال غارهای پیش از تاریخ خرم‌آباد»

موزه‌ای دیجیتال با قابلیت روایت تعاملی، شبیه‌سازی سه‌بعدی آثار و ارائه محتوای علمی و آموزشی برای گروه‌های مختلف سنی، در دستور کار قرار گیرد تا این میراث به‌گونه‌ای نوین و فرامکانی به جامعه ایران و جهان معرفی شود.

۳. ملموس‌سازی تاریخ انسان برای عموم جامعه

ما متعهدیم این دستاورد را تنها در ویترین های موزه‌ای نگه نداریم، بلکه با تولید محتوا، مستندسازی، برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، برنامه‌های تلویزیونی و محتوای شبکه‌های اجتماعی، آن را در زندگی روزمره مردم جاری کنیم.

خرم آباد دره‌ای است که در طول تاریخ زندگی در آن هرگز متوقف نشده و این

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نقطه از ایران عزیز است، استمرار پیوسته حیات انسانی در آن از دوران پارینه‌سنگی تا سده‌های اسلامی تداوم داشته است اما تداخل لایه‌های تاریخی، آسیب‌های طبیعی و انسانی و نبود شرایط کافی برای مستندسازی یکپارچه، ثبت جهانی آثار متعلق به این ادوار را در چارچوب پرونده فعلی، دشوار ساخت.

بااین‌حال، نگارنده بر این باور است که این محدودیت، می‌تواند به فرصتی برای طرحی راهبردی و بلندمدت تبدیل شود. بر این اساس، ایجاد یک مرکز میان‌رشته‌ای انسان‌شناسی در دوران مختلف تاریخی ضروری است. این مرکز می‌تواند با بهره‌گیری از تخصص‌های باستان‌شناسی، مردم‌نگاری، انسان‌شناسی زیستی، زبان‌شناسی تاریخی و فناوری‌های نوین مستندسازی، مأموریت بزرگ بازسازی روایت حیات انسانی در این دره را بر عهده بگیرد. همچنین، این مرکز می‌تواند زمینه‌ساز تدوین یک پرونده الحاقی برای ثبت جهانی آثار دوران ساسانی و اسلامی در آینده نزدیک شود؛ آثاری که اگرچه اکنون در پس لایه‌های زیست امروزی پنهان مانده‌اند، اما بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ زیستی این سرزمین هستند.

وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با اتکا بر دانش تخصصی داخلی و بین‌المللی و مشارکت نهادهای علمی می تواند این ثبت جهانی را به فرصتی برای اعتلای هویت ملی، توسعه پایدار منطقه‌ای و بازخوانی پیوستار زندگی انسان ایرانی در بستر یک دره تاریخی بدل کند.

انتهای پیام/