محمدرضا تاجیک، روزنامه نگار و ورامین شناس در یادداشتی نوشت: در دشت ورامین و در شهرستان‌های آن ازجمله ورامین، پاکدشت، پیشوا و قرچک و روستاهای آن، عمارت‌ها و خانه های قدیمی از دوران صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه و پهلوی قد برافراشته و گواه زنده تاریخ هستند.

در این راستا، خانه‌های قدیمی که هویت تاریخی شهرها و روستاها و ساکنان محل استقرار و سکونت‌شان هستند، جزئی از این میراث و فرهنگ اصیل ایرانی می‌باشند که در گوشه گوشه کشورمان می‌توان از آن نشانی یافت.

خانه‌ها و عمارت‌هایی همچون عمارت شازده ناصرالدین میرزا در روستای جمال‌آباد پاکدشت، خانه تاریخی حقیقی شهر پیشوا، خانه بنی عامری روستای حاجی آباد عرب، خانه ارباب حسین رمضان زاده روستای قلعه بلند، خانه یدالله خان ممیزی شهر ورامین، خانه ننه‌آقا، خانه احمدی‌ها و عمارت‌های معصومی روستای خاوه، خانه الله قلیخان سپانلو روستای دمزآباد، خانه عمو مش‌رضا روستای کویرآباد، خانه تاریخی خالدی و خانه محمودخان کاشانی روستای حصارحسن بیک، عمارت‌های ایوب خان و جعفرخان علیدوستی روستای تجره، خانه عباس‌خان عالیدایی روستای «جعفرآبادجنگل» و خانه‌های تاریخی خانلرخانی‌های روستای «جعفرآباد اخوان» شهرستان ورامین، خانه محمدحسین خان روستای امین‌آباد شهرستان قرچک، خانه کاشانه شهر جوادآباد و ده ها خانه تاریخی دیگر که از مصادیق بارز این ادعا بوده و گنجینه های هنر و معماری سنتی روستایی دشت ورامین هستند.

از ویژگی‌های این بناهای ارزشمند، خانه‌های آجری و بعضا خشت و گلی با پلان‌های بزرگ و حیاط‌های فراخ و سردرب‌های عظیم، هشتی‌های بلند، تنورهای گرد و گرم و مطبخ‌هایی با دودکش بلند و آب انبارها و حوض‌های آبی رنگ و حمام‌های پوشیده از ساروج، اندرونی و بیرونی‌های وسیع با طاقچه‌های هندسی و گچبری های نقش برجسته گل و بوته، اطاق‌های پنج دری با درهای چوبی دولنگه و شیشه‌های رنگی با بادگیرهای رفیع بود که خنکایش در تابستان‌ها، روحت را جلا می‌داد.

آنچه مهم است، عشق و هنری است که در دل معمار و خالق آنها برای خلق فضاهای دلخواه و زیبا نهفته است و دست ها در تجسم بخشیدن به این هنر از سنتی یگانه بهره جسته‌اند.

خانه‌هایی که وقتی قدم در آن می‌گذاری، سادگی و صفای آن روح و روانت را آرامش می‌بخشد تا گذرعمر را احساس نکنی و ناخودآگاه تو را به گذشته‌های دوری می‌برد و بر سر سفره پربرکتی می‌نشاند و نهیب می‌زند تا که به خاطر بیاوری هرچه داری از برکت همان است.

امروزه نیز، بناهای سنتی جدید که توسط علاقه مندان فرهنگ ایران و ایرانی و برگرفته از سنت گذشتگان ساخته شده و می‌شوند، همچون خانه سنتی تاجیک در روستای قلعه سین، خانه سرای ماه سلطان در روستای خاوه و ... میراث ارزشمندی از این هویت هستند که در کنار بناهای تاریخی، تمدن و هویت شهر و روستای خود را می‌سازند و تلاش برای آگاهی‌افزایی عمومی درباره اهمیت این میراث‌ گرانبها، گامی برای ارج نهادن به هویت تاریخی هر ملت به شمار می‌رود.

اکنون تعدادی از این خانه‌هایی که دارای پتانسیل های بالقوه گردشگری بودند، با همت ستودنی مالکان آن، بازسازی و مرمت شده و هویتی دوباره یافته و به روزهای درخشان و با اصالت خود بازگشته و بعضا با تبدیل آنها به اقامتگاه های بوم گردی پذیرای گردشگران و علاقه مندان به بناهای تاریخی، غذاهای سنتی و طبیعت بکر روستا در محیطی آرامش بخش شده‌اند.

از این رو باید گفت خانه‌های قدیمی، بافت فرسوده نیستند که یک شبه با لودر، بیل و کلنگ به جان نحیف و سالخورده آن افتاد. بلکه بناهایی تاریخی هستند که با پشتوانه عظیم فرهنگی، سرگذشتی به بلندای تاریخ دارند و به یادگار از گذشتگان به ما رسیده و علی رغم همه ناملایمت‌ها، هنوز هم نظاره‌گر تاریخ و حوادث آن هستند.

با اندکی مهربانی و علاقه به فرهنگ برجسته و تاریخ کهن کشورمان، می‌توان با بازسازی آن‌ها و حتی تعریف کاربری جدید، هویتی دوباره به آنها بخشید و ضمن حفظ این یادگارهای ارزشمند، ایفاگر نقش واقعی خویش در حفظ فرهنگ، تاریخ و معماری شهر و روستای خود بوده و در تاریخ شرمنده نباشیم.

انتهای پیام/