عاطفه شعبانی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مازندران در یادداشتی نوشت: در دنیای پرشتاب امروز، صرفاً تولید یک شیء زیبا یا سنتی برای ماندگاری در بازار کافی نیست. آنچه اهمیت پیدا کرده، رویکرد خلاقانه و کاربرد محور، به طراحی است. چیزی که در قالب«تفکر طراحی» یا   Desing thin ring شناخته می‌شود.

تفکر طراحی، یک فرآیند حل مسئله است که با درک عمیق از نیازهای کاربران آغاز می‌شود. این فرآیند، نه تنها بر نوآوری تاکید دارد، بلکه می‌کوشد تجربه‌ای معنادار برای مخاطب خلق کند.

تفکر طراحی و اتخاذ شیوه‌های نو در صنایع‌دستی نیز باعث می‌شود تولید کننده سنت را با نیازهای نوین جامعه ترکیب کند و محصولی پدید آورد که هم اصالت دارد، هم کارایی و جذابیت برای نسل امروز.

ما در مازندران با گنجینه‌ای از صنایع‌دستی بومی و اصیل روبه رو هستیم، از چادر شب بافی و لاک تراشی گرفته تا محصولات حصیر بافی و سفال. آن چه نیاز داریم تزریق نگاه نو به این سرمایه‌هاست. تفکر طراحی به ما می‌آموزد که اول گوش کنیم، بعد ببینیم، سپس بسازیم.

برای زنده نگه داشتن صنایع‌دستی، تنها حفظ سنت‌ها کافی نیست، بلکه بازآفرینی سنت با زبان طراحی معاصر است که می‌توتند این میراث ارزشمند را به آینده پیوند بزند.

برای دانشجویان طراحی صنعتی و صنایع‌دستی، تفکر طراحی پلی است میان زیبایی‌شناسی و کارکرد، یعنی پیش از طراحی یک محصول، باید نیازهای مصرف کننده، زمینه فرهنگی و کاربردهای واقعی آن را تکمیل کنند این یعنی طراحی درک عمیق نه طرفاً با ذوق و سلیقه.

صنعت‌گران صنایع‌دستی می‌بایست از تفکر طراحی به عنوان ابزاری توانمند استفاده کنند تا بتوانند مهارت‌های ارزشمند خود را با نیازهای بازار امروز پیوند دهند. گاهی کافی است فقط زاویه نگاهشان را تغییر دهند.

تفکر طراحی ما را به پنج مرحله دعوت می کند:

۱- درک نیاز واقعی کاربر

۲- تعریف مسئله به درستی

 ۳-ایده پردازی ازاد و خلاق

۴- ساخت نمونه اولیه(پروتوتایپ)

 ۵-آزمون و اصلاح مداوم محصول

در ادامه به توضیح بیشتر این موارد می پردازیم: 

۱- درک نیاز واقعی کاربر یا همدلی (empathize): شناخت عمیق از نیازها، ارزش‌ها و دغدغه‌های مخاطب در این مرحله باید ایجاد شود، مثلا اینکه مخاطب خانم است یا آقا، گروه سنی، نژاد، دین و مذهب ارزش‌های فرهنگی و هنری و دیدگاه اجتماعی، کاربرد محصول چیست؟ در چه مکانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و ...

۲- تعریف مسئله به درستی (define): مشخص کردن مسئله‌ای که باید حل شود. اینکه مسئله و مشکلی و موانع و چالش‌ها و حتی فرصت‌هایی که طی خلق این محصول وجود دارد چیست و با تولید و خلق آن چه مسائلی وجود دارد و قابل حل است و روبروی تولید کننده و خلاق قرار می‌گیرد.

۳- ایده پردازی آزاد و خلاق (ideate) تولید ایدهای متنوع، تولید کننده، طراح بدون محدودیت به ارائه ایدها و طرحهای مورد نظر می پردازد و در مرحله اولیه هر چیزی که مد نظر اوست طراحی می‌کند و سپس به مطالعه شرایط تولید و بهینه‌سازی آن، قیمت تمام شده، دسترسی مواد و ... می‌پردازد.

۴-ساخت نمونه اولیه(پروتوپایت): در این مرحله به ساخت مدل اولیه یا نسخه آزمایش پرداخته می‌شود و نمونه‌ای قابل لمس از محصول تولید می‌ود.

۵- آزمون و اصلاح مداوم محصول(test): گرفتن بازخورد از کاربران و بهبود مستمر در این مرحله انجام می شود. می بایست نمونه‌های از محصولات در معرض دید و یا مصرف کاربران قرار گرفته شود و نظرات آنها مطالعه شود و در صورت نیاز به اصلاح، محصول اولیه اصلاح شود تا آماده تولید بیشتر گردد. ( بازارهای محلی، ملی، نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های صنایع‌دستی مکان مناسبی جهت این کار هستند)

تفکر طراحی چرا مهم است؟

 بسیاری از صنعت‌گران ما هنوز با ذهنیتی سنتی کار می‌کنند، یعنی تکرار الگوها، فرم‌ها و نقش مایه‌هایی که از گذشته به ارث رسیده. در حالی که جامعه امروز ما مخصوصاً نسل جوان نیازها و سلیقه‌هایی کاملاً متفاوت دارد: به دنبال کاربردی بودن محصولات است. خواهان تنوع، نوع‌آوری و سبک زندگی مدرن است، به تجربه و داستان پشت محصول اهمیت می دهد در نتیجه اگر تولید کننده یا طراح نتواند با این نسل ارتباط برقرار کند حتی اصیل‌ترین اثر هم در انبار می‌ماند.

در این میان دانشجویان طراحی سنتی و صنایع‌دستی نقش پل ارتباطی بین سنت و آینده را دارند. آنها زبان نرم، رنگ، کاربرد و تجربه کاربر را می دانند، می‌توانند به صنعت‌گران کمک کنند تا محصولاتشان را بازآفرینی کنند و صنعتگران هم گنجینه‌های زنده مهارت هستند، اصالت و تکنیک را در اختیار دارند، اگر این دو گروه به هم برسند نتیجه‌اش محصولاتی خواهد بود که هم ریشه دارند، هم بال پرواز، هم ارزش اقتصاد و هم هویت فرهنگی.

تفکر طراحی به ما یاد می‌دهد که قبل از تولید ببینیم، قبل از دیدن بشنویم و قبل از شنیدن همدلی کنیم، ما تنها با احیای سنت‌ها پیش نمی‌رویم بلکه با بازآفرینی سنت در بستر تفکر طراحی است که می‌توانیم صنایع‌دستی را بخش پایدار، پویا و اقتصادی از زندگی روزمره مردم تبدیل کنیم.

انتهای پیام/