علی رفیعی، پژوهشگر گردشگری و مولف کتاب راهنمای طبیعتگردی تهران و شمیرانات در یادداشتی نوشت: طبیعتگردی نهفقط یک تفریح، بلکه فرصتی برای آشتی انسان با طبیعت است؛ اما این رابطه تنها زمانی پایدار خواهد ماند که با احترام، آگاهی و مسئولیتپذیری همراه باشد. در ادامه، هفت اصل کلیدی برای طبیعتگردی مسئولانه را با الهام از تجارب میدانی و آموزههای زیستمحیطی مرور میکنیم.
طبیعت، میراث مشترک ما انسانهاست؛ گنجینهای که نه تنها زیبایی و آرامش به ما هدیه میدهد، بلکه حیات نسلهای آینده نیز به بقای آن وابسته است. در سالهای اخیر، علاقهمندی به طبیعتگردی افزایش چشمگیری یافته، اما این افزایش حضور انسان در دل طبیعت، اگر با آگاهی و احترام همراه نباشد، میتواند به آسیبهای جبرانناپذیر منجر شود. طبیعتگردی مسئولانه یعنی لذتبردن از زیباییهای طبیعت بدون برهمزدن تعادل آن. اصولی ساده اما مهم وجود دارند که هر طبیعتگردی باید آنها را بداند و به آن پایبند باشد. در این نوشتار، به مرور هفت اصل کلیدی میپردازیم که میتوانند تجربهی طبیعتگردی را ایمن، لذتبخش و پایدار کنند.
۱. از قبل برنامهریزی کنید
سفر خوب، با برنامهریزی آغاز میشود. قبل از شروع طبیعتگردی، مسیر، وضعیت آبوهوایی، منابع آب، زمان طلوع و غروب آفتاب و توانایی بدنی خود و همراهان را بسنجید. گاهی ماجراجویی بیش از حد، نهتنها شما را در معرض خطر قرار میدهد، بلکه ممکن است منجر به آسیب به محیط شود.
کولهپشتی باید فقط شامل وسایل ضروری باشد؛ حمل تجهیزات غیرضروری باعث خستگی زودهنگام و کاهش تمرکز میشود. همینطور، برنامهریزی غذایی دقیق داشته باشید تا از اتلاف مواد غذایی و تولید زباله جلوگیری شود.
۲. چادر را با دقت و مسئولیت برپا کنید
انتخاب محل مناسب برای شبمانی اهمیت زیادی دارد. هیچگاه روی زمینهای نرم، پوشیده از گیاه، یا مناطق مرطوب چادر نزنید. بهترین مکان برای برپایی چادر، زمینهای سفت و بدون پوشش گیاهی است. همیشه در مسیرهای پاکوب حرکت کنید تا به گیاهان و خاک آسیب نزنید.
از چادر زدن نزدیک منابع آب مثل چشمهها و رودخانهها پرهیز کنید؛ این نقاط معمولاً مسیر رفتوآمد حیوانات وحشی هستند و در فصل بارندگی، احتمال وقوع سیلاب وجود دارد. به یاد داشته باشید: محل کمپ شما نباید هیچ اثری از حضورتان باقی بگذارد، گویی هرگز آنجا نبودهاید.
۳. زبالهها را بهدرستی مدیریت کنید
یکی از مهمترین وظایف هر طبیعتگرد، مدیریت زبالههاست. تمام پسماندها، حتی پوست میوه یا مواد غذایی سالم، باید با خود به مبدا بازگردانده شوند. رها کردن مواد خوراکی میتواند حیوانات را به تغذیه ناسالم یا وابستگی به انسان سوق دهد.
برای شستوشو، فقط از شویندههای زیستتخریبپذیر استفاده کنید و تا جای ممکن این کار را با فاصله از منابع آب انجام دهید. اگر سرویس بهداشتی در دسترس نیست، از روش گودالی استفاده کنید: گودالی به عمق حدود ۲۰ سانتیمتر و قطر ۱۵ سانتیمتر حفر کرده و پس از استفاده، با خاک و برگ آن را بپوشانید.
۴. به طبیعت دست نزنید
برخی اجزای طبیعت ممکن است بیجان بهنظر برسند، اما نقش مهمی در اکوسیستم دارند. سنگها محل زندگی حشرات، خزندگان یا حتی برخی پرندگاناند. تنههای خشک درختان مأمن پرندگان و قارچها هستند. هیچچیز را جابهجا نکنید، نشکنید و با خود نبرید.
در صورت مشاهده حیوانات آسیبدیده، از جابهجایی خودسرانه آنها خودداری کنید و مکانشان را به محیطبانان اطلاع دهید. همچنین اگر حیوانات سمی یا خطرناک مانند مار را دیدید، آنها را تحریک نکنید. بیشتر حیوانات، در صورت احساس خطر، واکنش دفاعی نشان میدهند.
۵. اثرات آتش را به حداقل برسانید
بهتر است بهگونهای برنامهریزی کنید که اصلاً نیازی به برپایی آتش نداشته باشید. چراغهای خوراکپزی و وسایل کمپ مدرن میتوانند جایگزین مناسبی برای آتش باشند.
اگر ناچار به روشنکردن آتش شدید، فقط از چوبهای خشک افتاده روی زمین استفاده کنید. هرگز در کنار درختان یا پوشش گیاهی متراکم آتش روشن نکنید. جهت باد، فاصله تا چادر، و دسترسی به آب یا خاک برای خاموشکردن آتش را در نظر بگیرید. پس از پایان، خاکستر را پخش کنید و مطمئن شوید هیچ زغال یا اخگری باقی نمانده است.
۶. به حیوانات اهلی و وحشی احترام بگذارید
هیچگاه به حیوانات نزدیک نشوید، دنبالشان نکنید یا به آنها غذا ندهید. تغذیه دستی حیوانات باعث تغییر در رفتار طبیعیشان و وابستگی به انسان میشود. این امر، هم برای حیوان خطرناک است و هم برای انسان.
حرکت با وسایل نقلیه در مناطق طبیعی باید با احتیاط کامل انجام شود. ورود به زیستگاه حیوانات با خودرو، موجب کاهش ترس آنها از وسایل نقلیه و افزایش خطر تصادف و مرگ حیوانات میشود. مشاهده یک حیوان از دور با دوربین دوچشمی، بهتر از مداخله در قلمرو زندگیاش است.
۷. به حقوق دیگر طبیعتگردان احترام بگذارید
طبیعت، مکانی برای آرامش و تمرکز است. صدای بلند، پخش موسیقی با بلندگو، و رفتارهای پر سر و صدا، به آرامش دیگران لطمه میزند. در کوهستانها، حق تقدم با افرادیست که از ارتفاع بالا به پایین حرکت میکنند.
رعایت فاصله با گروه یا فردی که پیش روی شما حرکت میکند، به حفظ حریم شخصی کمک میکند. کار گروهی را فراموش نکنید؛ طبیعت جایی برای رقابت نیست، بلکه فرصتی برای همدلی، کمک و مشارکت است.
اگرچه طبیعتگردی فرصتی برای ماجراجویی و کشف زیباییهای ناشناخته است، اما فقط در صورتی پایدار خواهد ماند که با رفتار مسئولانه همراه شود. رعایت این هفت اصل ساده، ضامن حفظ تنوع زیستی، زیباییهای طبیعی، و ایمنی خود ماست.
طبیعت امانتیست در دستان ما؛ بیایید آن را سالم به نسلهای آینده بسپاریم.
انتهای پیام/
نظر شما