خسرو احمدی خویی، در یادداشتی نوشت: تپه تاریخی «سراب» و یا همان «گنبدک» از ارزشمندترین و با اهمیت ­ترین محوطه­ های تاریخی زاگرس‌ مرتفع بوده و مربوط به دوران نوسنگی است و با قدمتی حدود هشت هزار ساله، از تاریخی­ ترین و قدیمی­ ترین اقامتگاه­های بشری در چهارمحال و بختیاری به‌شمار می­ رود. موقعیت ممتاز مجموعه چشمه­ های سراب  و توان­ های محیطی مساعد از جمله واقع شدن در کنار مرغزار دشت شهرکرد  و دشت رسوبی و هموار شهرکرد از مهم­ترین عوامل  تأثیرگذار در پیدایش و شکل‌گیری اثر برای ایجاد یکی از قدیمی­ ترین استقرارهای انسانی زاگرس است.

این تپه تاریخی و بسیار کُهَن در ۹ آذرماه ۱۳۸۹ به‌عنوان یکی از آثار مهم با شماره ۲۹۰۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تپه تاریخی «سراب» شهرستان شهرکرد در چهارمحال و بختیاری با وسعت یک هکتار بیان‌گر وجود بزرگ‌ترین روستای نوسنگی در این بخش از زاگرس و هر لایه تاریخی آن مملو از هویت، تمدن و تاریخ کهن مردمان باستان این منطقه است و در حاشیه شهر شهرکرد قرار دارد.

این تپه بسیار مهم و وسیع در بررسی سال ۱۳۸۳ شهرستان شهرکرد به سرپرستی «علی‌اصغر نوروزی» شناسایی و در سال ۱۳۸۴ تعیین حریم و گمانه­ زنی­ این تپه از سوی وی انجام شد که آثار به‌دست آمده از آن شامل بقایای منازل مسکونی، سفال و ابزارهای سنگی و استخوانی بوده است.

براساس گزارش گمانه­زنی  و بر مبنای تحلیل یافته‌های باستان‌شناختی پیشینه استقرار در این تپه به دوره نوسنگی می­رسد.

دوره نوسنگی چهارمحال و بختیاری نخستین بار از سوی هیأت باستان‌شناسی آلمانی به سرپرستی «هانس نیسن» و «آلن زاگارل» مورد توجه قرار گرفت و محوطه‌هایی در شهرستان­های شهرکرد و لردگان از سوی این دو گروه کشف، مطالعه و معرفی شد که تپه باستانی قلعه رستم از همه نام‌آورتر است و جالب آن­که تپه «سراب» در بررسی این دو گروه شناسایی نشده بود.

در نتیجه شناسایی دیرهنگام این تپه مهم خسارت‌های جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته است.

به­ نظر می ­رسد واقع شدن تپه در جوار کوره­ های متعدد آجرپزی، آجرپزان را تشویق به خاک‌برداری و استفاده از خاک دستی و نرم تپه کرده و این موضوع به ­عنوان نخستین عامل باعث تخریب در این محوطه شده و قریب به یک‌سوم آثار تپه به‌طور کامل از بین رفته ­اند.

از دیگر عواملی که می ­توان از آن­ها به­ عنوان تهدیدی برای تپه یاد شده اشاره کرد گسترش روزافزون شهر به سمت تپه و واقع شدن عرصه در مسیر کنارگذر پیش‌بینی شده در طرح جامع شهرکرد است.

شوربختانه این تپه‌ باستانی هم‌اکنون محل تخلیه نخاله‌های ساختمانی و مکانی برای کاوش ­های غیرمجاز سودجویان شده است.

این در حالی است که براساس ماده قانونی مهم ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی «اگر هر کس بدون اجازه از سازمان میراث‌فرهنگی کشور یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور در حریم آثار فرهنگی- تاریخی یاد شده در این ماده مبادرت به عملیاتی کند که سبب تزلزل بنیان آن­ها شود، یا در نتیجه آن عملیات به آثار و بناهای مذکور خرابی یا لطمه وارد آید، علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارات وارده به حبس از یک تا سه سال محکوم می ­شود.

با توجه به اهمیت تاریخی و باستانی این اثر ارزشمند، لازم است در راستای حفظ تدابیر حفاظتی در این تپه که شامل بارگیری و حمل نخاله‌های ساختمانی و پاک‌سازی عرصه است، تصمیم‌های ویژه­ای گرفته شود و با تملک زمین که هم‌اکنون به­ صورت مشاع در اختیار زارعان شهرکیان شهرستان شهرکرد قرار دارد شرایط برای انجام کاوش ­های باستان­شناسی فراهم شود.

بی‌شک آشکار شدن شواهد باستانی که باعث غُرور، افتخار و سندی گویا از تمدنی چندهزار ساله در این منطقه است، گامی بلند در اعتلای فرهنگ و معرفی چهارمحال و بختیاری خواهد بود.

انتهای پیام/