سعید پالیز، کارشناس میراث‌فرهنگی در یادداشتی نوشت: یکی از چالش‌های اساسی که بسیاری از مراکز شهری، به‌ویژه بافت‌های تاریخی با آن روبه‌رو هستند، ناهماهنگی ساختار فضایی این بافت‌ها با نیازها و فعالیت‌های زندگی امروزی است. در سال‌های اخیر، بی‌توجهی به بافت‌های تاریخی موجب شده این فضاها از جریان پویای زندگی شهری فاصله بگیرند. این بافت‌ها از یک‌سو با فرسودگی و چالش‌های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی متعددی مواجه‌اند، و از سوی دیگر، واجد ظرفیت‌ها و ارزش‌های فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی هستند. چنین ویژگی‌هایی، ضرورت بازآفرینی را به عنوان اقدامی بنیادین و اجتناب‌ناپذیر در مواجهه با این بافت‌ها برجسته می‌سازد.

بافت‌های تاریخی از ظرفیت ویژه‌ای برای ایجاد و احیای فضاهای خلاق، شکل‌گیری صنایع فرهنگی و جذب و حفظ نیروهای خلاق برخوردارند. از این رو، الگوی بازآفرینی خلاق که بر پیوند میان اقتصاد، فرهنگ و تولید مکان‌های خلاق استوار است، می‌تواند به عنوان رویکردی مؤثر در احیای مراکز شهری، به‌ویژه مراکز تاریخی، مطرح شود. هدف این مقاله، تبیین چارچوب تحقق‌پذیری رویکرد بازآفرینی خلاق در بافت تاریخی تهران است؛ بافتی که علی‌رغم برخورداری از ارزش‌های هویتی، در سال‌های اخیر با فرسودگی شدید روبه‌رو بوده است.

یافته‌ها نشان می‌دهد که بافت تاریخی تهران در مسیر تحقق بازآفرینی خلاق با ترکیبی از دارایی‌ها و محدودیت‌های ساختاری مواجه است. این وضعیت موجب شده که کیفیت بافت شهری افت کرده و از ظرفیت‌های بالقوه آن بهره‌برداری کافی صورت نگیرد. در چنین شرایطی، رویکرد بازآفرینی خلاق می‌تواند به الگویی کارآمد برای نوسازی بافت تاریخی و به موتور محرک توسعه فرهنگی و اقتصادی شهر تهران تبدیل شود.

در این یادداشت، برای ارائه چارچوب تحقق‌پذیر بازآفرینی خلاق در بافت تاریخی تهران، شاخص‌ها و مفاهیم مرتبط با فرآیند بازآفرینی و محتوای موضوعی آن مورد تحلیل قرار گرفته است. بازآفرینی خلاق، ضمن پاسخگویی به نیازهای امروزی شهروندان، رویکردی معنادار به هویت تاریخی بافت دارد که تحقق آن در گرو توسعه گردشگری شهری در بافت تاریخی است.

از جمله زمینه‌های نوینی که مسیر بازآفرینی را در پیوند با گردشگری هموار می‌سازد، توسعه صنایع فرهنگی است. بهره‌گیری از صنایع فرهنگی نه‌تنها بر جاذبه‌های تاریخی تکیه دارد، بلکه با توسعه همه‌جانبه عناصر فرهنگی در سطح بافت شهری محقق می‌شود. 

عناصر و مؤلفه‌های تاریخی زمانی می‌توانند در مسیر بازآفرینی قرار گیرند که در چارچوب خلاقیت تعریف شوند. از این رو، ترکیب جاذبه‌های تاریخی با عناصر فرهنگی و هنری همچون نمایش‌های عروسکی، طراحی و نقاشی شهری و تبلیغات خلاقانه، از مهم‌ترین عوامل و اولویت‌های توسعه صنایع فرهنگی در منطقه به شمار می‌آیند؛ عناصری که می‌توان از آن‌ها برای توسعه خلاق و بازآفرینی پایدار بافت تاریخی تهران بهره گرفت.

انتهای پیام/