علی شفیعی مسئول پژوهش ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی مازندران در یادداشتی نوشت: برگزاری سمپوزیوم ملی- منطقهای «از جنگلهای هیرکانی تا پارکهای جنگلی ملی» در دانشگاه مازندران، آن هم با مشارکت مجموعهای از نهادهای علمی، دانشگاهی و دستگاههای تخصصی استان، نقطه عطفی در مسیر توجه به مدیریت نوین میراث طبیعی است. اهمیت این رویداد زمانی دوچندان میشود که همزمانی آن با هفته پژوهش را نیز در نظر بگیریم؛ فرصتی که زمینه گفتوگو و تعامل میان دانشگاه و دستگاههای اجرایی را فراهم میکند و مسیر بهرهگیری از دستاوردهای علمی برای حل مسائل واقعی حوزه منابع طبیعی را هموارتر میکند.
بیتردید، جنگلهای هیرکانی، این میراث ارزشمند با قدمتی چندمیلیونساله، تنها یک پهنه سبز طبیعی نیستند؛ آنها تاریخ زنده سرزمین مازندران، حامل حافظه فرهنگی مردم و بخشی جداییناپذیر از هویت زیستمحیطی شمال ایران شناخته میشود. ارزشهای اکولوژیک آنها از تاثیر در چرخه آب و هوا گرفته تا تنوع زیستی کمنظیرش، نگاه جهانی را نیز به خود جلب کرده به طوری که نامشان را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرده است. در کنار این ارزشها، جنگلهای هیرکانی ظرفیت عظیمی برای گردشگری مسئولانه و توسعه پایدار دارند؛ ظرفیتی که اگر با برنامهریزی علمی و نگاه حفاظتی همراه باشد، میتواند به ابزاری برای توازن میان حفاظت و بهرهبرداری بدل شود.
تجربه کشورهای مختلف نشان میدهد موفقترین الگوهای مدیریت منابع طبیعی، الگوهایی هستند که در آنها سه ضلع اساسی ساکنان محلی، نهادهای علمی و دستگاههای اجرایی نه در تقابل بلکه در تعامل با یکدیگر عمل میکنند. مشارکت مردم محلی به دلیل شناخت عمیق از محیط، تعامل با دانشگاهها و استفاده از دانش روز و همراهی نهادهای دولتی برای اجرای برنامهها، سه رکن اصلی هر طرح موفق حفاظت از منابع طبیعی هستند. در مورد جنگلهای هیرکانی نیز چنین رویکردی ضرورتی انکارناپذیر است؛ چراکه حجم تغییرات محیطی، فشارهای انسانی و چالشهای اقلیمی ایجاب میکند که تصمیمها بر پایه دانش، مشارکت و تجربه جمعی باشد.
زیستبوم هیرکانی امروز با مجموعهای از مسائل پیچیده روبهروست: از تغییر کاربری و فشار گردشگری غیرمدیریتشده گرفته تا تغییرات اقلیمی و بهرهبرداری نادرست. حل این مسائل نیز نیازمند راهحلهایی است که تنها با حضور و هماندیشی حوزههای مختلف میسر میشود.
این سمپوزیوم، علاوه بر ایجاد فضای علمی و گفتوگویی، میتواند زمینهساز شکلگیری اقدامات عملی باشد. تا دستاوردهای علمی صرفاً در قالب مقاله و نشست باقی نماند، بلکه به طرحهای اجرایی تبدیل شود. همچنین ضروری است که ظرفیتهای گردشگری طبیعتمحور در جنگلهای هیرکانی با رویکردی حفاظتمحور بازآفرینی شوند؛ به این معنا که گردشگری نه تهدیدی برای جنگل، بلکه ابزاری برای حفاظت و آگاهیبخشی باشد. چراکه، بهرهگیری از تجربههای بینالمللی در مدیریت پارکهای جنگلی نیز میتواند به طراحی مدلهایی سازگار با شرایط بومی مازندران کمک کند. و ازهمه مهمتر نقش جوامع محلی در مدیریت جنگلها باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. تجربه دهها کشور نشان داده که هیچ برنامه حفاظتی بدون مشارکت و همراهی مردم محلی پایدار نخواهد بود. تقویت آموزشهای تخصصی، فراهمکردن فرصتهای اقتصادی سازگار با محیط و مشارکت دادن مردم در تصمیمگیریها میتواند به تقویت حس مالکیت و مسئولیتپذیری در آنها منجر شود. اگر قرار است مسیر حفاظت از جنگلهای هیرکانی با نگاه علمی و مشارکتی ادامه یابد، این رویداد میتواند نقطه شروع گفتوگوهای عمیقتر و سیاستگذاریهای خردمندانهتر باشد.
امید است که خروجی این سمپوزیوم به تقویت همکاریها، ارتقای آگاهی عمومی و توسعه راهحلهای پایدار کمک کند و گامی مؤثر در مسیر حفاظت هوشمندانه از جنگلهای هیرکانی و بهرهبرداری خردمندانه از این میراث ارزشمند و نایاب بیانجامد.
انتهای پیام/
نظر شما