شهرستان تاریخی خور و بیابانک در شرقی‌ترین نقطه استان اصفهان و در قلب کویر مرکزی ایران واقع شده است. این شهرستان از شمال به استان سمنان و محور شمالی کویر مرکزی، از جنوب به استان یزد، از غرب به منطقه انارک (از توابع شهرستان نائین) و از شرق به کویر مرکزی و استان خراسان جنوبی محدود می‌شود.

پیشینه تاریخی خور و بیابانک در برخی منابع به دوران آغازین تاریخ و سپس به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد به نحوی که در متون تاریخی به زبان پهلوی ساسانی، واژه خور به معنای خورشید و فرشته موکل نور (در آیین زرتشتی) بوده است.

خور و بیابانک از نظر تقسیم‌های اداری تا نیمه اول سده سیزدهم هجری‌قمری بخشی از خراسان بزرگ و سپس بخشی از ایالات سیستان و یزد به‌شمار می‌رفت. با این وصف در اوایل سده چهاردهم، با انتزاع از یزد به استان اصفهان ملحق شد. فاصله خور و بیابانک که در شرقی‌ترین نقطه استان اصفهان واقع شده تا شهرستان اصفهان (مرکز استان) 420 کیلومتر است. شهرستان خور و بیابانک در سال 1385خورشیدی با انتزاع از شهرستان نائین با 12 هزارکیلومتر مربع وسعت، به‌عنوان جدیدترین شهرستان استان تأسیس شد، به‌نحوی که درحال حاضر در حدود 20 هزار نفر جمعیت دارد.

گردشگری روستایی، محور توسعه اقتصادی و فرهنگی خور و بیابانک

شهرستان خور و بیابانک همان‌گونه که ذکر شد در قلب کویر مرکزی ایران واقع شده و دارای آب و هوای گرم و خشک و بیابانی است،

به‌گونه‌ای که میانگین بارندگی در این شهرستان در حدود 70 میلی‌متر در سال بوده و پوشش گیاهی این شهرستان که عمدتا از درختان نخل تشکیل شده دارای تفاوتی آشکار با سایر مناطق استان پهناور اصفهان است.

وجود کویر همراه با شن‌زارهای وسیع و همچنین اقلیم کویری در کنار آثار تاریخی و معماری ناشی از اقلیم کویری، این شهرستان را همواره مستعد توسعه از منظر گونه‌های گردشگری طبیعت و فرهنگی کرده است.

با نگاهی گذرا به سیر صنعت گردشگری در شهرستان خور و بیابانک متوجه می‌شویم که گردشگری در این شهرستان از روستای گرمه از دهه 70 خورشیدی به‌همت یکی از افراد تحصیل‌کرده و خوش‌ذوق روستا با نام مازیار آل‌داود آغاز شد. او که قید زندگی در دیار فرنگ را زده و به وطن خود بازگشته بود با کمک خانواده‌اش خانه روستایی پدری را تبدیل به یک اقامتگاه روستایی(بوم‌گردی) کرده که از آن زمان تا کنون به‌عنوان نماد توسعه گردشگری در این شهرستان کویری شناخته می‌شود.

با بروز خشکسالی طولانی در فلات مرکزی ایران از بیش از یک دهه قبل، حیات تمامی نخلستان‌ها و حتی کشاورزی محدود مردم منطقه با خطر مواجه شد، لذا سیل مهاجرت از این شهرستان به سایر نقاط استان از دهه هشتاد خورشیدی آغاز شد.

با به خطر افتادن حیات اجتماعی مردم در این دیار کویری، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان با همکار نهادهای استان و شهرستان طرح توسعه گردشگری روستایی در این شهرستان را در راستای مقابله با خشکسالی از اواخر دهه هشتاد خورشیدی آغاز کرد، به این ترتیب که با توسعه تدریجی گردشگری در کشور، به‌ویژه در استان در وهله اول با برگزاری دوره‌های آموزشی، مدیران استان و شهرستان را با لزوم توسعه پایدار شهرستان از منظر گردشگری آشنا کرد، سپس با شناسایی توانمندی‌های شهرستان در حوزه‌های گردشگری روستایی، گردشگری فرهنگی و گردشگری طبیعت‌گردی به تبلیغات گسترده جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این شهرستان پرداخت. سیاست‌های بازار‌یابی و تبلیغات گردشگری ویژه توسعه گردشگری روستایی در این شهرستان یکی از موفق‌ترین و کارآمدترین سیاست‌گذاری در زمینه علم بازاریابی و تبلیغات در صنعت گردشگری ایران به‌شمار می‌رود.

در همین راستا براساس تجارب موفق توسعه گردشگری در روستای گرمه، سیاست‌گذاری در راستای مرمت آثار تاریخی در شهرها و روستاها به‌‌ویژه مرمت خانه‌های روستایی، سرعت‌گیری در تدوین پرونده‌های ثبتی خانه‌های روستایی و سایر آثار در این شهرستان، برگزاری دوره‌های آموزشی آَشنایی با مبانی گردشگری ویژه مردم جوامع محلی، ارایه تسهیلات بانکی کم‌بهره به مردم روستاها و تشویق و حمایت از ایجاد مجموعه‌های گردشگری در کویر، در کنار ایجاد مسیرهای گردشگری و حمایت از پایان‌نامه‌های دانشگاهی در حوزه شناسایی مسیرهای گردشگری و ایجاد زیر ساخت‌های گردشگری در شهرها و روستاهای شهرستان خور و بیابانک از جمله سیاست‌های به‌کار برده شده در راستای توسعه پایدار گردشگری روستایی در این شهرستان کویری در طی یک دهه گذشته به‌شمار می‌رود.

در کنار تمامی این اقدامات، برنامه‌ریزی درست در راستای معرفی جاذبه‌های گردشگری و کویری این شهرستان به جوامع هدف به‌ویژه در کشورهای اروپای مرکزی و اروپای شمالی که تا پیش از این مقصد سفر گردشگران آنان عمدتا شهرهای اصفهان و کاشان بود، باعث شد که سیل گردشگران مشتاق که در کشورهای خود تجربه تفریح در کویر را نداشتند به‌سوی این شهرستان روانه شود.

با انجام این اقدامات و اثرات اقتصادی حضور گردشگران در مناطق مختلف این شهرستان، برای اولین‌بار شاهد مهاجرت معکوس مردم این مناطق به خانه‌های خود بودیم، به نحوی که آمارها تا پایان مردادماه امسال حاکی است که در حال حاضر 63 اقامتگاه بوم‌گردی دارای مجوز، دو سفره‌خانه سنتی، یک اقامتگاه سنتی و دو هتل در روستاها و شهرهای تاریخی این شهرستان همچون روستاهای گرمه، مصر، عروسان، ایراج، اردیب و مهرجان و همچنین در شهرهای تاریخی، بیاضه، فرخی و جندق فعال هستند. از جمله نکات جالب توجه در توسعه متوازن گردشگری روستایی می‌توان به فعالیت حداکثری مردم جوامع محلی در تأسیس و اداره مجموعه‌های گردشگری و رقابت گردشگران خارجی و حتی داخلی از استفاده از مواهب طبیعی و تاریخی این شهرستان زیبا و کویری اشاره کرد .

با توجه به توسعه متوازن گردشگری در این شهرستان و استقبال مردم محلی و گردشگران از صنعت گردشگری، امید می‌رود تا سیر صعودی توسعه گردشگری در این شهرستان در ایام پساکرونا همچنان ادامه یافته و توسعه پایدار گردشگری در این شهرستان به الگوی مناسبی به‌منظور توسعه متوازن گردشگری به‌ویژه گردشگری روستایی در سایر نقاط ایران از یک سو و به نمادی سالم و پویا از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مردم جوامع محلی و گردشگران از سوی دیگر تبدیل شود.

انتهای پیام/