میراثآریا: خانههایی که امروز در دل شهرها سربرمیآورند، اغلب تودههاییاند از بتن و بیهویتی؛ بیآنکه نشانی از فرهنگ، اقلیم یا زیباییشناسی ایرانی در آنها دیده شود. اما هنر معماری اصیل، وقتی در دستان معمارانی قرار گیرد که به «هویت» میاندیشند، تبدیل به اثری جاودانه میشود؛ آثاری که نهفقط ساختمان، بلکه «خانه» میسازند؛ پناهی برای جان انسان.
یکی از بلندآوازهترین این معماران، محمدکریم پیرنیا است؛ متولد یزد، پدر معماری سنتی ایران. کسی که در روزگاری که کمتر کسی به معماری ایرانی میاندیشید، دل در گرو اصالت گذاشت و به جای تحصیلات آکادمیک مرسوم، به مطالعات میدانی و گفتوگو با استادکاران کهن پرداخت. دستاورد او نهفقط احیای معماری سنتی، بلکه بازتعریف «مردمواری» در معماری ایرانی بود.
پیرنیا، افزون بر معماری، در ادب، خوشنویسی، نقاشی و موسیقی هم دستی داشت و زبانهای پهلوی، عبری، عربی و خط میخی را میدانست. او بنیانگذار مدرسهسازی ارزانقیمت برای اقشار محروم بود؛ طرحی که حتی مورد توجه یونسکو نیز قرار گرفت.
فعالیتهای علمی و اجراییاش، از معاونت سازمان حفاظت آثار باستانی گرفته تا تدریس در دانشگاههای معتبر کشور، موجب شد عضویت افتخاری فرهنگستان علوم و دکترای افتخاری دانشگاه تهران را دریافت کند.
کتابهای ماندگار او، چون سبکشناسی معماری ایران، مردمواری در معماری ایران و بادگیر و خیشخان، همچنان منابع مرجع معماری سنتیاند. آثار مرمتیاش در آستانه حضرت عبدالعظیم(ع)، بارگاه حضرت ابوالفضل(ع)، مسجد جامع فهرج و باغ دولتآباد، گواهی بر میراثی است که او با عشق پاس داشت.
پیرنیا در ۹ شهریور ۱۳۷۶ درگذشت و در خانه رسولیان یزد به خاک سپرده شد؛ خانهای که امروز دانشکده هنر و معماری است و همچنان نفس میکشد از روح آن معمار جاودانه.
سید محمد بهشتی؛ معمار تفکر میراثی
در میانه راه معماری و فرهنگ، چهرهای دیگر طلوع کرد: سید محمد بهشتی شیرازی. او که در ۸ اسفند ۱۳۳۰ در تهران متولد شد، سالها در عرصههای فرهنگ، هنر و میراثفرهنگی خوش درخشید.
بهشتی که دانشآموخته معماری است، نخست به صداوسیما دعوت شد، سپس در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیان بنیاد سینمایی فارابی را بنا نهاد. اما نقطه عطف کارنامه او، ریاست بر سازمان میراثفرهنگی بود؛ جایی که پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری را تأسیس کرد و ثبت جهانی آثار، شتابی نو یافت.
او نگرش تازهای به میراثفرهنگی آورد؛ نگاهی علمی، مردممحور و هویتگرا. عضویت در فرهنگستان هنر، مدیریت دانشنامه تاریخ معماری و شهرسازی ایرانزمین و تألیف آثاری چون مسجد ایرانی مکان معراج مؤمنین و احیای طهران، همه گواه بر اندیشهورزی اوست.
بهشتی، معمار بناهای ملموس نیست، بلکه معمار «تفکر میراثی» است؛ تفکری که میراث را نه فقط یادگار گذشته، بلکه سرمایه آینده میداند.
انتهای پیام/
نظر شما