سامان سورتیجی، استادیار باستان شناسی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه مستقر در مازندران در یادداشتی نوشت: کشف محوطه گرم‌رود ۲ در بلیران آمل به عنوان تنها محوطه روباز پارینه‌سنگی جدید شناخته شده در شمال ایران، گواهی بر این اهمیت است. این یافته، حلقه‌ای گمشده در شناخت الگوهای مهاجرت انسان‌های هوشمند (Homo sapiens) از آفریقا به اوراسیا محسوب می‌شود.

بررسی‌های باستان‌شناسی در گرم‌رود ۲ که طی سه فصل کاوش در سال ۱۳۸۴ توسط تیم مشترک ایران و فرانسه (به سرپرستی دکتر عسگری خانقاه و دکتر ژیل بِریون) انجام شد، منجر به کشف صدها دست‌افزار سنگی شامل تیغه‌ها، ریزتیغه‌ها، و تبرهای ساخته‌شده به روش ضربه‌زنی مستقیم شد. این ابزارها، که با دقت و ظرافت ساخته شده‌اند، نشان‌دهنده پیشرفت فناوری انسان‌های این دوره نسبت به فرهنگ‌های پیشین مانند موستِری است.

همچنین، بقایای استخوان‌های جانوران شکارشده مانند گوزن، گاو وحشی، و احتمالاً گراز، همراه با آثار سوختگی، ثابت می‌کند که ساکنان این منطقه نه‌تنها از آتش برای پخت‌وپز استفاده می‌کردند، بلکه با بهره‌گیری از حرارت، امکان جذب پروتئین بیشتری را فراهم می‌آوردند. این یافته، مشابهت‌های جالبی با داده‌های غارهای زاگرس (مانند غار شانیدر) دارد و نشان می‌دهد که تعاملات فرهنگی بین مناطق مختلف ایران در آن دوره وجود داشته است.

محوطه گرم رود۲ در بلیران آمل با توجه به پیشینه فعالیت های باستان‌شناسی صورت پذیرفته در مازندران، تا این تاریخ تحت عنوان سایت روباز از دوره پارینه‌سنگی، یافته ای منحصربه‌فرد در شمال ایران است. پیش از این، تمامی یافته‌های مربوط به انسان‌های نخستین در مازندران محدود به غارها (مانند غار کمربند و هوتو در بهشهر و غار شوپری در رستمکلا) بود. کشف گرم‌رود ۲ ثابت می‌کند که انسان‌ها در این دوره از محیط‌های باز نیز برای فعالیت‌های جمعی مانند قصابی و قطعه قطعه کردن گوشت شکار استفاده می‌کردند.

یافته های باستان شناسی ثابت می کند که بلیران با توجه به موقعیت جغرافیایی و بهره مندی از اقلیم مناسب و واقع شدن در دامنه‌های شمالی البرز و نزدیک به رودخانه هراز، در بین جوامع کهن از جایگاهی رفیع و استراتژیک برخوردار بوده است. این منطقه قطعاً به دلیل دسترسی به منابع آب دائمی، شکارگاه‌های غنی، و مواد خام برای ساخت ابزار سنگی (مانند چرت و فلینت)، یک پایگاه ایده‌آل برای شکارچیان به حساب می آمد.

آزمایش‌های سن‌سنجی روی یافته ها و مواد آلی، تاریخ‌گذاری محوطه را با قدمتی در حدود ۳۵ هزار سال به پارینه‌سنگی جدید (Upper Paleolithic) نسبت می‌دهد، دوره‌ای که همزمان با ظهور هنرهای نمادین و تحولات شناختی در انسان‌ها و هم‌زمان با تغییرات زمین‌شناختی و خاتمه پلیستوسن و آغاز هولوسن است.

اگرچه پیشینه پژوهش‌های باستان‌شناسی و مطالعات تخصصی و میان رشته‌ای آن در مازندران به حدود ۷۰ سال پیش بازمی‌گردد، اما تا کنون بیشتر تمرکز سرپرستان کاوش معطوف غارهای پیش از تاریخ مانند غار هوتو و غار کمربند، کشف‌ شده در دهه ۱۹۵۰ توسط کارلتون استانلی کون با آثاری از دوره‌های نوسنگی تا عصر آهن و محوطه‌های باستانی از عصر مفرغ و آهن و تپه های دوران تاریخی و اسلامی بوده است بر این اساس کشف گرم‌رود ۲ مسیر جدیدی را برای پژوهش‌های انسان شناسی و باستان شناسی آینده گشوده است.

شباهت ابزارهای سنگی گرم‌رود ۲ با محوطه‌هایی مانند غار یافته در نزدیکی خرم آباد لرستان، نشان‌دهنده یک شبکه تبادل فناوری بین مناطق مختلف ایران است. این کشف نه‌تنها جایگاه مازندران را به عنوان یک کریدور مهم در مهاجرت انسان‌های نخستین تقویت می‌کند، بلکه سوالات جدیدی را نیز مطرح می‌سازد که پاسخ به آنها نیازمند کاوش‌های بیشتر و استفاده از روش‌های مدرن مانند آنالیز DNA باستانی و ایزوتوپ‌های پایدار است.

انتهای پیام/