خسرو احمدی خویی

انسان موجودی اجتماعی و رشد آن در گرو زندگی جمعی و تعاون با دیگر هم‌‎نوعان خود است.

از عمومی­ترین پدیده تعاون و مشارکت بشری، وقف بوده که از قدیمی­ترین دوره­های تاریخی در جوامع مختلف وجود داشته است و چون به نحوی تمام ابعاد یک جامعه را شامل می­شود؛ می­توان از آن به‌عنوان یک نظام نام برد اما به‌تازگی در آماری قابل تاًمل روند وقف کردن وارد مسیری نزولی شده و در سال­های اخیر به‌شدت کاهش یافته است.

این آمار اُفت جدی در انگیزه و توان وقف­کنندگان در نیم دهه گذشته را در کنار بی­ اعتمادی عمومی نسبت به حفظ آثار نشان می­دهد، در حالی که توجه به این پدیده می­تواند باعث رشد اقتصادی، رفاه عمومی، زدودن و دست­کم کاهش چشمگیر فقر و محرومیت و آثار شوم آن در جامعه شود.

وقف که به­ عنوان عملی صالح و باقی و مصداق روشنی از تعاون، تعاضد و انفاقی عاری از منت است موجب جاودان ساختن نام واقف شده و وی را به نوعی خلود و بقا می­رساند.

در دوران قبل از اسلام وقف به‌صورت پیشکش به معابد و پرستشگاه­ها بود، در ایران نیز نذورات شامل وقف اموال به آتشکده­ها و معابد می­شُد و مرحله نخست توسعه وقف در ایران اسلامی با تصرف زمین­های مفتوح­العنوه آغاز شد.

موقوفات از دیدگاه اقتصادی شامل موقوفات دارای درآمد و فاقد درآمد بوده و از جمله مصادیق آن در اسلام، مساجد، مدارس، کتابخانه­ها و بیمارستان­ها است.

در بازدید نگارنده در سال ۱۴۰۰ از چهار در ورودی متعلق به اماکن مذهبی استان چهارمحال و بختیاری که مربوط به دوران صفوی و قاجار هستند و اکنون در ساختمان اوقاف و امور خیریه استان نگهداری می­شوند، اهمیت وقف به‌خوبی آمده و این موضوع در کنار سایر نوشته­ها نمایانگر اعتقادات، باورها و سنت­های مردمان بوده است.

درهای یادشده متعلق به چهار امام‌زاده «خاتون گوشه، سید بهاءالدین شیخ‌شبان، حارث‌بن علی جمالو و سید محمداکبر دستگرد» بوده و در سال ۱۴۰۰ پرونده ثبتی این آثار از سوی نگارنده تهیه و در فهرست آثار ملی ثبت شدند.

انتظار می رود با ادامه همکاری اداره‌کل اوقاف و امور خیریه و اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری شاهد ثبت آثار و اشیای تحت مالکیت سازمان اوقاف در فهرست آثار ملی بود که این مهم در نهایت باعث معرفی آثار، احیا و نشان دادن جایگاه وقف، تقویت پاسداری و حفاظت از این آثار خواهد شد.

انتهای پیام/