به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مهرداد عربستانی، در سمپوزیوم «مسائل ایران و نقش مردم‌شناسی» به تبیین تمایز میان مفاهیم «ملی‌گرایی» و «میهن‌پرستی» پرداخت.

عربستانی با بیان اینکه ایران باستان و ایران پس از اسلام در امتداد یکدیگر قرار گرفته‌اند، گفت: «ملی‌گرایی یک ایدئولوژی سیاسی است که به ملت و دولت مربوط می‌شود و عواملی مانند نژاد، زبان، فرهنگ، تاریخ و مذهب در شکل‌گیری آن نقش دارند.

او افزود: این مفهوم تفاوت بنیادینی با میهن‌پرستی دارد که بیشتر احساسی عاطفی برای عشق به سرزمین و تعلق به وطن است.

این مردم شناس بیان کرد: در ملی‌گرایی بذری از برتری‌جویی نهفته است و این امر آن را در مقابل نوعی «میهن‌هراسی» قرار می‌دهد.

او افزود: ملی‌گرایی به دنبال ساخت و ترویج ملیتی خاص است و اغلب نگاهی منفی به مهاجران دارد، در حالی که میهن‌پرستی چنین رویکردی ندارد و حتی در جامعه میزبان به دنبال رفاه مهاجران است.

این استاد دانشگاه با اشاره به دیدگاه جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان کرد: در نگاه نظام جمهوری اسلامی، میهن‌پرستی مورد توجه است و حتی تفاسیر قرآنی نیز برای تقویت این احساس وجود دارد.

عربستانی همچنین از منظر عصب‌شناسی به این موضوع پرداخت و توضیح داد: ملی‌گرایی و میهن‌پرستی از نظر جایگاه مغزی نیز متفاوت‌اند. ملی‌گرایی با هیجانات، برتری‌طلبی و کاهش همدلی پیوند دارد، اما میهن‌پرستی با بخش‌هایی از مغز مرتبط است که به احساسات مثبت، همدلی و مشارکت اجتماعی مربوط می‌شوند.

او در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع «هویت ملی» پرداخت و زبان و دین را دو مولفه اساسی آن دانست. او با اشاره به تنوع زبانی در ایران گفت: زبان عامل مهمی در ایجاد همبستگی است، اما اگر زبان فارسی تنها معیار هویت ملی در نظر گرفته شود، برای غیرفارسی‌زبانان نوعی هویتیابی ناقص ایجاد خواهد کرد.

او درباره نقش دین نیز اظهار کرد: تعریف هویت ملی با هویت اسلامی یکسان نیست. اگر هویت ملی صرفاً بر اساس مذهب تعریف شود، پیروان سایر ادیان در موقعیتی حاشیه‌ای و مازاد بر هویت ملی قرار می‌گیرند.

عربستانی در پایان تأکید کرد: باید هویت ملی به گونه‌ای تعریف شود که هیچ گروهی را حذف نکند و همه ایرانیان را در بر بگیرد. همچنین لازم است میان میهن‌پرستی و ملی‌گرایی تمایز قائل شویم و بر تقویت میهن‌پرستی تمرکز داشته باشیم.

انتهای پیام/