اسکندر مختاری در گفت‌وگو با خبرنگار میراث‌آریا و در تشریح ابعاد فرهنگی، تاریخی و مفهومی هنر آینه‌کاری، با اشاره به روند پیگیری ثبت‌جهانی «هنر آینه‌کاری در معماری ایرانی» اظهار کرد: اگر بپذیریم که یکی از وجوه تمایز معماری ایرانی از معماری سایر ملل در آرایه‌ها و تزئینات آن نهفته است، بی‌تردید هنر آینه‌کاری در صدر این تزئینات قرار می‌گیرد؛ هنری که در دو سده اخیر توانسته فضایی باشکوه، شاد، پرتلالو و درخشان را به معماری ایرانی بیفزاید و جایگاهی متمایز برای آن در میان تمدن‌های کهن جهان رقم بزند.

وی با تاکید بر پیشینه دیرپای استفاده از آینه در معماری ایران افزود: کاربرد آینه برای زینت‌بخشی به فضاهای معماری، امری ریشه‌دار در تاریخ این سرزمین است، اما آنچه شایسته تامل و تحسین است، نحوه مواجهه خلاقانه ایرانیان با تحولات عصر صنعتی و بهره‌گیری هوشمندانه از روش‌های نوین تولید آینه برای ارتقای کیفیت فضایی معماری است.

مختاری با اشاره به بُعد اجتماعی و معنایی این هنر تصریح کرد: شگفت آنکه هنر آینه‌کاری که ابتدا مورد توجه نخبگان و فرمانروایان بود، به‌واسطه هنرمندان چیره‌دست و بی‌ادعا از قصرها به بقاع متبرکه راه یافت تا تمامی جلال و شکوه حاصل صناعت انسانی، نه به قدرت سیاسی، بلکه به اولیاء، ائمه و بزرگان دین تقدیم شود. در اینجا آینه‌کاری به ابزاری برای بازتعریف قدرت و حتی اعتراض به آن بدل می‌شود و از این منظر، اگر گفته شود آینه‌کاری هنر اعتراض است، سخنی گزاف نخواهد بود.

او ادامه داد: در منطق زیبایی‌شناسی آینه‌کاری، هنرمند می‌کوشد شکوه شاهان را یکجا به اولیاء الهی ببخشد؛ تا آنجا که حتی عنوان «شاهزاده» را شایسته آنان می‌داند، نه پادشاهان و فرزندانشان. این نگرش که به‌روشنی در معماری بقاع متبرکه متجلی است، همان وجه ممیزه معماری ایرانی با سایر ملل محسوب می‌شود و به آینه‌کاری رنگ و بوی تدین ایرانی می‌بخشد.

مختاری با اشاره به پیوند این هنر با هندسه، طبیعت و سایر عناصر هنری خاطرنشان کرد: آینه‌کاری، هنری تلفیقی از صناعت و هندسه است که به‌تدریج با طبیعت، نمادهای برخاسته از آن و زیبایی‌های سحرانگیز خطوط ایرانی درآمیخت و توانست مجموعه‌ای از هنرهای وابسته به معماری را با آینه، به‌عنوان نماد صداقت و شفافیت، هم‌نشین سازد.

این پژوهشگر معماری ایرانی با تاکید بر پویایی تاریخی این هنر افزود: حقیقت آن است که آینه‌کاری هیچ‌گاه از ابداع و خلاقیت تهی نبوده و طی دو سده اخیر مسیری پویا را پشت سر گذاشته است؛ مسیری که همچنان ادامه دارد. شگفت آنکه این هنر همواره مردمی بوده و مردمی مانده است؛ بی‌آنکه پشتوانه‌های دولتی، ساختارهای دانشگاهی یا ادبیات مدون داشته باشد. سواد آینه‌کاران، سوادی مردمی و تجربی است که شایسته احترام و تکریم است.

مختاری در پایان، ثبت‌جهانی هنر آینه‌کاری را گامی مهم در صیانت از این میراث زنده دانست و گفت: ثبت هنر آینه‌کاری در فهرست جهانی میراث‌فرهنگی، تنها یکی از وجوه ادای دین به این هنر فاخر است. وجوه عمیق‌تر احترام به آینه‌کاری و هنرمندان آن، تنها زمانی به‌درستی درک می‌شود که مخاطب، خود در فضایی مملو از نقوش بی‌بدیل آینه‌کاری حضور یابد و آن تجربه زیسته را لمس کند.

انتهای پیام/