عطر سحرهای رمضان در خاطرات مردمان این دیار با بوی نان تازه در روشنایی ستاره‌ها و بانگ الله اکبر پدربزرگ عجین شده است.
هر کس که زودتر بیدار می‌شد با صدای الله اکبر دیگر چادرنشینان را بیدار می‌کرد. ابتدا زن و مرد بلند می‌شدند، مرد آتش می‌افروخت و زن نانی در سفره می‌گذاشت و از مشک دوغی در پیاله‌ای می‌ریخت و سفره را مهیا می‌کرد تا فرزندان یکی پس از دیگری برخیزند و پای سفره بنشینند.
هیچ همسایه‌ای هرچند ندار، سر گرسنه بر زمین نمی‌گذاشت و همسایه از حال همسایه خود باخبر بود. هر کس در حد توانی که داشت با سنت خوب «کاسه بهره» همسایه‌اش را در شب‌های رمضان یاد می‌کرد و این رسمی است که هنوز هم در میان مردمان این دیار رایج است.
اینجا در پای دنا از سفره‌های رنگارنگ خبری نیست، سفره‌ها همچون دل‌های عشایر ساده و بی‌ریاست. سفره‌هایی که در آن برکت موج می‌زند و صفا می‌جوشد و زندگی باحال و هوای سنت‌های عشایری گذشته پیوند خورده و همسایه‌ها در زمان افطار و یا سحر هر چه که برای خوردن داشته باشند را با همسایه خود شریک می‌شوند و این رسم «کاسه بهره» نام دارد.
در این رسم دیرین که کاسه بهره نام دارد زنان عشایری با سهیم کردن همسایگان به صرف افطاری حق همسایگی را به خوبی ادا می‌کنند.
تا قبل از ورود رادیو، بانگ خروس و رؤیت فجر و غروب آفتاب راهنمای روزه‌داران بود و پیران و کهن‌سالان به خوبی و از روی نشانه‌های آسمان، وقت اذان را تشخیص می‌دادند.
یکی از مردان عشایر کهگیلویه و بویراحمد که همه عمرش را به عشایری در کوه گذرانده است و روزگارش با طبیعت و کوچ و جنگل و درخت و دام سپری شده است درباره رسم کاسه بهره در میان عشایر می‌گوید «الآن دیگر سنت‌های ماه رمضان حال و هوای مهر و موم‌های دور را ندارد و در شهرها بسیاری حتی همسایه‌های خود را نیز نمی‌شناسند و هیچ ارتباطی با هم ندارند در حالی که در گذشته رمضان که می‌شد، هیچ خانه‌ای در هیچ روزی از ماه رمضان خالی از میهمان نبود و همسایه‌ها همه بر سفره هم میهمان بودند و کاسه بهره تا هفت خانه آن طرفتر به همسایه می‌رسید.»
قربانعلی با اشاره به شب‌های رمضان در بین مردم عشایر، اظهار می‌کند «این شب‌ها با خواندن دعاها شروع می‌شد و در نیمه‌شب به قصه‌ها و حکایات و اندرزهای بزرگان و شاهنامه و حافظ می‌رسید.»
فریدون داوری کارشناس مسائل فرهنگی در این باره نیز می‌گوید: «در این رسم کهن, هر بانوی عشایری بسته به نوع سلیقه و ذائقه خانواده به پخت انواع غذاهای سنتی برای افطاری می‌پردازد.»
او با اشاره به اینکه بانوی روزه‌دار ایل قبل از شکستن روزه با چندین کاسهٔ افطاری به سراغ همسایه‌ها می‌رود تا آن‌ها را در افطاری خود سهیم کند افزود: «زیبایی کاسه بهره زمانی بیشتر به چشم می‌آید که دیگر بانوی ایل نمی‌گذارد همسایه دست‌خالی برگردد و طعام دیگری به او می‌دهد.»
داوری با اشاره به غذاهای محلی مردم کهگیلویه و بویراحمد در ماه مبارک رمضان که به‌عنوان کاسه بهره از آن استفاده می‌شود، اظهار کرد: «آش ماست، دنگو، حلوا، آش دوغ، آب‌گوشت، کلگ گوشت (کلگ: نان بلوط)، کله‌پاچه و دمپخت گوشتی از خوراکی‌های رایج ماه رمضان در کهگیلویه و بویراحمد است که همراه با نان محلی این استان یعنی نان \"تیری\" به‌عنوان افطاری و سحری صرف می‌شوند.»
مردم کهگیلویه و بویراحمد در ماه مبارک رمضان آداب و رسوم خاصی دارند که یکی از این سنت‌های ناب، غذا دادن به همسایه یا همان «کاسه بهره» به زبان لری است.
در این سنت مردم این استان موقع افطار مقداری از غذایی را که برای خود تهیه کرده‌اند، به همسایه‌های مستمند و نیازمند می‌دهند.
* گزارش از علی‌اکبر پاک
انتهای پیام/
