مجتبی گهستونی، فعال رسانه در یادداشتی نوشت: در آیین تجلیل از موزههای برتر ایران در روز جهانی موزه و آغاز هفته میراثفرهنگی، موزه تخصصی شیشه و سفال آبگینه و سفالینههای ایران مورد تقدیر و تجلیل قرار گرفت.
بنای موزه با طرح هشت گوش و ستونهای کاذبی که در قسمت ورودی به چشم میخورد در اواخر دوران قاجار به دستور احمد قوام (قوام السلطنه) ساخته شد و تا سال ۱۳۳۰ هجری شمسی بهعنوان محل سکونت و دفتر کار وی مورد استفاده بود. سپس به مدت هفت سال در اختیار سفارت مصر قرار گرفت و بعد از آن بهترتیب به سفارت افغانستان و بانک بازرگانی واگذار شد. سرانجام در سال ۱۳۵۵ به منظور ساخت موزه خریداری و طی تغییرات و تعمیراتی توسط مهندسان ایرانی، آلمانی و اتریشی، به سرپرستی «هانس هولاین» تبدیل به موزه شد.
این بنای با ارزش تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است که با آجرکاریهای متنوع در نمای ساختمان، گچبریها، آیینه کاریها و منبت کاریهای زیبا در نمای داخلی تزئین شده است.
این موزه در ۲۲ بهمن ۱۳۵۹ با هدف گردآوری، نگهداری، پژوهش، نمایش و آموزش آثار شیشهای و سفالین افتتاح شد و درسال ۱۳۷۷ این بنا در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۲۰۱۴ به ثبت رسید. بخشهای مختلف موزه شامل موزه، کتابخانه، سالنهای نمایشگاه، کارگاه سفال و کلاسهای آموزشی است که بخشهای مختلف آن به معرفی و نمایش آثار موزه شامل کلکسیونی از اشیای سفالین، شیشهای و بلورین از دوران بیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی میپردازد.
در قسمت ورودی موزه، ابزار و ادوات و انواع مواد و رنگها که در ساخت شیشه مورد استفاده قرار میگیرند و نیز نمونههایی از اشیا ساخته شده شیشهای چشم را خیره میکند.
در تالار سمعی و بصری با چگونگی حفاری یک محل برای مطالعات باستانشناسی آشنا میشویم. به طور کلی در حفاریهای باستانشناسی دیده شده است که آثار به صورت لایه به لایه بر روی هم قرار گرفتهاند. به این صورت که آثار تمدنهای متوالی گاهی در یک مکان یا با فاصلهای نزدیک به هم مشاهده شدهاند.
بر روی دیوار این تالار جدول زمانسنجی است که نشان میدهد سرزمین ایران چقدر قدمت دارد و مقایسهای نیز با تمدنهای سایر کشورهای باستانی صورت گرفته است. نقشهای نیز وجود دارد که مکانهای باستانی ایران در آن مشخص شده است و محل استقرار اقوام و تمدنهای ایرانی بر روی تپهها و محلها ومیزان پراکندگی آنان را نشان میدهد.
در «تالار مینا»، قدیمیترین آثار شیشهای و سفالین موزه به نمایش گذاشته شده است و برای طراحی ویترینهای این تالار از معماری دوره هخامنشیان در تخت جمشید استفاده شده است. آثار شیشهای موجود در این تالار، متعلق به اوایل هزاره دوم قبل از میلاد و شامل میلههای شیشهای به دست آمده از چغازنبیل در شوش است.
بخش دوم این تالار را سفالینههای اولیه بدون لعاب و بدون نقش و نقشدار همراه با تزئینات هندسی، حیوانی و گیاهی شامل میشود. که توجه هر بینندهای را به سوی خود جلب میکند. که قدیمترین آنها پیکرک دستساز به شکل زن است و هشت هزار سال قدمت دارد و کاسه پایهدار قرمز رنگی که از دشت قزوین به دست آمده و به هزاره چهارم و پنجم قبل از میلاد مربوط میشود. یکی از مهمترین آثار سفالین تاریخ سفال ایران، خمره با نقش گیلگمش در این تالار نگهداری میشود.
«تالار بلور» که به دلیل نمایش اشیای شیشهای به این عنوان نامگذاری شده است. با ویترینهایی که برگرفته از معماری دوره هخامنشیان و نقش رستم در شیراز خودنمایی میکند. آثار شیشهای دوران قبل و بعد از اسلام را نمایش میدهد که در تکنیک و فرمهای مختلف مثل تکنیک قالب گِلی یا شنی، تکنیک فشرده در قالب، تکنیک موزاییکی، تکنیک دمیده ساخته شدهاند.
«تالار صدف» به دلیل آنکه دکوراسیون تالار صدفی شکل است به این عنوان نامگذاری شده است. سفالهای سده سوم تا هفتم هجری قمری در این تالار عرضه شده است. در تالار صدف، تعدادی اشیاء شیشهای مربوط به طب و بادکشهای حجامت و نمونههای زیبایی از نقاشی بر روی شیشه که به نام مینایی معروف است و تعدادی از اشیای شیشهای ساخت سوریه به نمایش در آمده است.
اشیایی که در تالار «زرین فام» به نمایش گذاشته شدهاند به ظروف زرین فام معروفند. این ظروف به دلیل تکنیک تزئین به این نام شهرت یافتهاند و جز ظروف اشرافی محسوب میشوند. در این دوره برای اولینبار شعر در کنار تصویر قرار گرفته است از مراکزی که ساخت این ظروف در آن شایع بوده میتوان به گرگان، کاشان، ری اشاره کرد. آثار مربوط به سده چهارم تا هفتم هجری قمری است. هانس هولاین سطح ویترینهای این تالار را شیبدار طراحی کرده است تا آشفتگی حمله مغول را به تصویر بکشد.
در تالار «لاجورد یک» ویترینی برگرفته از شکل خیمههای مغولی و برج مقبرههای مغولی برای نمایش اشیای فیروزهای گرگان که متعلق به دوران سلجوقی تا ایلخانیست ساخته شده است. در ویترین دیواری این تالار ظروف مختلف در تکنیکها و فرمهای مختلف از دوران ایلخانی تا صفویه و همچنین نمونههایی از کاشیهای دوران ایلخانی با تنوع خاص به چشم میخورد. همچنین تالار «لاجورد۲» محل نمایش آثار لاجوردی رنگ دوره صفویه و قاجار است.
در سرسرای طبقه اول، «ظروف بارفتن»، که نوعی شیشه نیمه شفاف، ضخیم و منقوش است در مناسبتهای مختلف از طرف سیاستمداران خارجی درباریان و دیگران به سلاطین پیشکش میشد که از جمله آنها میتوان به بارفتنهای دوره قاجار در ایران اشاره کرد. در انتهای سرسرا نیز آثار هنرمندان معاصر سفال و شیشه ایرانی به نمایش درآمده است.
اما در سرسرای طبقه دوم، یکی از ویترینهای بسیار مهم از منظر کاربرد شیشه در علم کیمیاگری و پزشکی و داروسازی در این سرسرا قرار دارد که در سال ۱۴۰۲ چیدمان و افتتاح شد. بقیه آثار را شیشه و سفال در دورههای میانه اسلامی مزین کرده است.
حوضخانه موزه آبگینه با شاهکارهای سیاه قلم خود قصههای فراوان دارد. همچنین موزه شیشه، آبگینه و سفالینههای ایران، در باغی با شکوه و در گذر ادیان تهران قرار دارد که حضور در آن برای هر میراث دوستی ضروری است.
انتهای پیام/
نظر شما