به گزارش خبرگزاری میراث آریا، عشق به امام حسین (ع) و راه او برای مردم سرزمین ما هویتی ایجاد کرده که خود را با تمسک به آن به جهانیان معرفی می‌کنند. هیأت‌های عزاداری در ایام محرم و صفر آیین و رسوم مخصوص به خود را دارند و هر ساله آن را به اجرا می‌گذارند. هیأت‌های حسینی در ایران زمین نمونه بازار تشکل‌های مردمی خودگردان هستند که قدمتی دیرینه دارند و نسل اندر نسل در هر محله سینه به سینه منتقل شده است.

یکی از وسیله‌های نمادین بکار رفته در آیین سوگواری عاشورا در میان شیعیان علم است. این وسیله معمولاً چوبی بلندی به ارتفاع پنج شش متر که سر آن پنجه‌ای برنجین می‌گذارند و پارچه‌های رنگین قیمتی به چوب می‌بندند. علم از فلز، چوب یا آهن ساخته شده، توسط علم‌دار حمل می‌شود.

علم معمولاً در جلوی صف سوگواران حرکت داده می‌شود. علم‌های قدیمی تر معمولاً پایه‌ای دارند که واژه‌های دینی بر روی آن برنگاشته شده‌است و دو اژدها یا شیر با دهان باز از آن پاسداری می‌کنند. گاهی پهنای علم‌ها به ۳ متر تا ۱۰متر هم می‌رسد و غالباً ۱۱ زبانه (تیغه) دارد که زبانه میانی بزرگ‌تر از بقیه می‌باشد. حد فاصل زبانه‌ها را هم با اشیاء فلزی که به شکل کبوتر و طاووس و لاله و گنبد و بارگاه و… ساخته شده بود، پر می‌کردند.

به کسی که علم را با خود حمل می‌کند، علمدار می‌گویند. این شخص پایه علم را که از چوب ساخته شده، داخل بند تسمه‌ای که به کمر و شانه خود بسته، قرار می‌دهد و با آن حرکت می‌کند. علم و پرچم از وسائلی است که در جنگ‌ها از اهمیت اساسی برخوردار بود. البته بین علم و پرچم تفاوت‌هایی وجود داشته‌است و از نظر اهمیت هم درجه‌بندی شده‌اند. علم شمال کشور با علم بخش‌های مرکزی ایران اختلاف دارد.

به نظر می‌رسد که نوعی علم در زمان آل بویه برای مراسم محرم استفاده می‌شده‌است. در زمان آق قویونلوها طبل و علم از امامزاده‌ها توسط علما در مراسم مذهبی حمل می‌شده‌است. با تشکیل دولت شیعی صفوی، علم به صورت گستره‌ای در مراسم محرم و سایر مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است.

پس از رواج تشیع در زمان شاه اسماعیل علم ها مورد استفاده دسته‌ها قرار می گرفته است و از صفحه‌ای آهن به صورت تیغه‌ای باریک و بلند ساخته می‌شدند. در راس آن علامت و نشان سنتی و قومی قبیله و در شیعه مذهبان نام الله یا نام الله و محمد و علی یا نام الله و پنج تن نقره کاری (نقره کوبی) یا کنده کاری می‌شد. تیغه باریک و بلند آهنین با صفحه‌ای مدور و بزرگ‌تر در انتهای تیغه که دارای قابی از فلز بود خاتمه می‌یافت. دور این قاب را با سرهای اژدها که از هنرهای چینی و ژاپنی اقتباس شده بود، می‌آراستند. این علم‌ها بر روی دسته‌ای چوبی یا فلزی قرار می‌گرفت و پیشاپیش دسته‌ها حمل می‌شد.

در سال‌های بعد، بخصوص در دوران زندیان و قاجاریه، تزئینات دیگری به علم‌های دسته اضافه شد و عزاداران مذهبی در ایام سوگواری یا بزرگداشت و تشریفات دیگر آن‌ها را به کار می‌برند.

اما در ایام محرم و صفر نمایشگاهی با نام «خورشید شب» در کاخ گلستان برپا شد که در این نمایشگاه به گفته آفرین امامی منتخبی از آثار آیینی و مذهبی در کاخ گلستان به نمایش گذاشته شد.

به گفته او، ۶۰ اثر که برخی نیز کمتر دیده شده‌اند برای نمایش در عمارت چادرخانه کاخ گلستان گلچین شده‌اند.

امامی افزود: این آثار شامل دو تابلو از کمال‌الملک درباره تکیه دولت و کربلای معلی، هفت ماسک تعزیه و سر شهدا مورد استفاده در تکیه دولت، ۱۹ سند تک برگی، دو تابلوی قهوه خانه‌ای، سه نقاشی پشت شیشه، زیارت‌نامه، دو آلبوم از تکیه دولت، کتیبه‌های پارچه قلمکار مزین به اشعار محتشم کاشانی، وسایل تعزیه تکیه دولت، چهار نسخه خطی نفیس از جمله یک نسخه خطی ناخونی و یک نسخه طوماری و چند جلد قرآن نفیس از جمله یک قرآن منتسب به امام زین‌العابدین (ع) است.

امامی با اشاره به این‌که نمایشگاه «خورشید شب» دو برنامه جانبی نیز دارد که شامل کرونا نوازی مازندرانی و دمام‌نوازی بوشهری است، یادآور شد: به دلیل وجود تکیه دولت تهران در کاخ گلستان، بیشترین آثار آیینی و مذهبی عاشورا در این مجموعه جهانی وجود دارد.

انتهای پیام/

انتهای پیام/