مجتبی گهستونی فعال رسانه در یادداشتی نوشت: سحرگاه پنج خردادماه سال ۱۲۸۷هجری شمسی نخستین چاه میدان نفتی ایران در مسجدسلیمان کشف شد.
حالا پنجم خرداد مصادف است با ۱۱۷ سالگی کشف نفت. شهری که در آن روزهای کشف نفت به «سرمسجد» یا «جهانگیری» معروف بود. «رومن گیرشمن» رئیس هیئت باستانشناسی فرانسه که در خوزستان به کاوش مشغول بود معتقد است، محل کنونی مسجدسلیمان که در دوران باستان به «پارسوماش» شهره بود، پایتخت پادشاهی هخامنشی است.
اما اطراف مسجدسلیمان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در فصول پاییز، زمستان و بهار از زیبایی خاصی برخوردار است و به دلیل برخورداری از تفرجگاههای مختلف پذیرای گردشگران از سراسر کشور است. معبد سرمسجد که در شمالشرقی شهر مسجدسلیمان واقع است و در گذشتههای دور همواره در آن آتشی افروخته بود مقر حکومت پارسها بود که در کنار معبد کهن «نبرد نشانده» و وجود محوطه باستانی «کلگه زرین» به جای مانده از دوران ایلامیان جلوهای دیگر به تاریخ این خطه در شمال خوزستان داده است.
اما آنچه که جهانگشایان را به سرزمین مسجدسلیمان برای کشف نفت کشاند آگاهی آنان از فروزان بودن آتش در معابد سرمسجد و بردنشانده بود که پارسیان با روغنی مقدس که به طور طبیعی از زمین بیرون میآمد آتش جاویدان خود را در مکانهای مقدس روشن نگاه میداشتند.
«ویلیام ناکس دارسی» طی انعقاد قراردادی با دولت قاجار مجوز جستجو و اکتشاف نفت در ایران را گرفت و تیم اکتشاف او این طلای سیاه را برای نخستینبار در مسجدسلیمان کشف کرد. این فوران نفت از میدان نمره یک در میانه مسجدسلیمان کنونی باعث شد تا حیات اقتصادی و اجتماعی بسیاری نقاط دیگر دگرگون شود.
از سال ۱۲۸۷هجری شمسی یا ۱۹۰۸ میلادی است که بنیان نخستین شرکت شهر معدنی ایران در مسجدسلیمان گذاشته شدو به دنبال نخستین چاه نفت در خاورمیانه، کارخانه جی پی و پالایشگاه بی بیان، کارخانه تقطیر و نیروگاه برق تمبی، بهعنوانچهار گنجینه نفت ایران در شهر مسجدسلیمان در خاطرهها ثبت میشوند.
مسجدسلیمان تا سال ۱۹۲۸ میلادی تنها منبع استخراج نفت ایران بود تا اینکه در این سال در میدان نفتی عظیم هفتگل نیز فوران نفت آغاز شد و مسجدسلیمان در تولید نفت از انحصار خارج شد؛ اما تولید در منطقه همچنان افزایش یافت به طوری که در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی مصادف با ۱۹۳۵میلادی اوج تولید در سراسر بهره برداری به روزی ۱۲۷ هزار بشکه رسید. بعد از افتی کوتاه در تولید نفت به علت ملی شدن این صنعت در ایران (۱۳۳۰ـ۳۳ هـ .ش) به دلیل دسیسههای شرکت نفت ایران و انگلیس و دولت انگلیس بار دیگر استخراج نفت افزون شد که تا سال ۱۳۴۵ هـ .ش با تولید سالانه ۳۰ میلیون بشکه کما بیش ثابت بود.
به واسطه وجود چاههای متعدد نفت خط آهنی توسط شرکت نفت ایران– انگلیس تاسیس شد که تا روستایی به نام «درخزینه» در نزدیکی شوشتر امتداد مییافت. به این دلیل مسجدسلیمان که در هیبت یک روستا بود به شهری بزرگ تبدیل شد و مهاجران بسیاری را در خود پذیرا شد. از آن زمان شبکه آب و برق تکمیل و سیستم فاضلاب شهر به وجود آمد، حمل و نقل زباله مرتب شد و سیستم اتوبوسرانی به کار افتاد. همچنین ورزشگاه بزرگی ساخته شد و مسجدسلیمان چهره یک شهر متفاوت از سایر شهرها را به خود گرفت. به مسجدسلیمان که رفتید اگر به موزه مردمشناسی این شهر که در محله کلگه زرین قرار دارد سری بزنید حتما میتوانید به اطلاعات خوبی درباره این شهر و مردم ساکن در آن دریافت کنید.
شهر فعلی مسجدسلیمان ناهموار و دارای پستی و بلندیهای زیادی است. به همین دلیل این شهر از عرض کم و طول فراوان برخوردار است. در آن زمان که این شهر ساکنان محدودی داشت، شرکت نفت منازل و ادارات خود را در نقاط مناسبتر ساخته بود و به همین دلیل محلههای این شهر از هم فاصله داشتند. نام محلات شهر بیشتر از نام چاههای نفت یا ادارات شرکت نفت گرفته شده، مانند نمره یک. طوایفی گرفته شده که برای نخستینبار در آنجا سکنی گزیدهاند مانند «مال جونکی». برخی محلات هم به نام مهاجرینی که از شهرهای دیگر در مسجدسلیمان اقامت کردند و محلهای را برای خود اختیار نمودند گرفته شده مانند «لین اصفهانیها»، «بازار شوشتریها» و یا «لین هندیها». محله «کولر شاب» نام خود را از یکی از ادارات شرکت نفت گرفته است.نام «ریل وی» هم به خاطر وجود یکی از ایستگاههای قطار برای این محله گذاشته شده است. نام بازار «چشمه علی» هم به خاطر وجود چشمهای با همین نام گذاشته شده است. محله «پشت برج» به واسطه قرار گیری در پشت یک ساختمان که محل اقامت خوانین بختیاری یا نمایندگان آنان بود به همین نام معروف شد. یا نام محله «افرمبی» که خلاصه نام شرکت انگلیسی تعمیرات راه و ساختمان به نام «اف، آر، ام، اند، بی» بود که بعدها درگویش محلی به افرمبی تغییر کرد.
البته نام محلههای هوانیروز، تلخاب، نفتک، باشگاه سوارکاران، چهار بیشه، نصیرآباد، کوی حسین قصاب (مال گندلیها)، دره گلگیریها، سرکورهها (کوی شهید موسوی)، مال شنبه (کوی شهید لرستانی)، پنج بنگله، هشت بنگله، شاه نشین، مالکریم، نمره یازده، دره اشکفت، نمره دو، پانسیون خیام، سی برنج، کمپ کرسنت، اسکاچ کرسنت، نفتون، باغ ملی، دره خرسان، دره سوکیاس، نمره هشت، بی بیان، خواجهآباد، نفت آباد، کلگه، شیخ مندنی، تمبی و... هرکدام حکایت خاص خود را در دورانهای مختلف از زمان پیدایش نفت در مسجدسلیمان تا به اکنون دارد.
از آنجایی که ایجاد تمام زیرساختهای لازم برای راهاندازی موزه گسترده نفت در دستور کار وازرت نفت و شرکت نفت و گاز مسجدسلیمان قرار دارد، لذا برای بازدید ازچهارگنجینه نفت این شهر باید ابتدا مجوز مورد نیاز را برای بازدید از روابط عمومی شرکت نفت و گاز مسجدسلیمان دریافت کنید. اگر از محور لالی، شوشتر و اهواز وارد این شهر شدید ابتدا باید به بازدید از چاه شماره یک، سپس کارخانه پالایشگاه LDU، کارخانه تقطیر TOPPing Plant و سپس نیروگاه تمبی بپردازید.
انتهای پیام/
نظر شما