محمدرضا تاجیک روزنامهنگار و ورامینشناس در یادداشتی نوشت: دردل دشت ورامین، اگر به دامنههای زیبای تپههای طبیعی شهرستان پیشوا نظری کرده باشید، در کنار بازار قدیمی و تاریخی این شهر کهن و مذهبی، آستان امامزاده جلیل القدر حضرت جعفر بن موسی الکاظم(ع) قرار دارد که گلی از گلزار پاک جدش رسول الله است. همان پیشوا که مقـام معظم رهبری در ۲۲ خـرداد سال ۱۳۸۲ درصحن زیبـا، با صفـا و مطهر امامـزاده جعفر(ع) در اجتماع مردم متدین، متعهد، ولایتمدار و شهید پرور فرمودند: «اساساً پیشوا مرکز شهادت اسـت. پایگاه شهادت نیکان و برگزیدگان است. برجستهترین چهره شهید همین بزرگوار است که این صحن و سرای به نام اوست. فرزند موسی بن جعفر و سلاله پاک پیامبر مکرم اسلام (ص)».
اصل و نسب امامزاده جعفر (ع)
عالم دانشمنـد و زاهد، حضرت امامـزاده جعفـر(ع) که صحـن و ســرای زیبـا و مطهـرش هر روزه در شهـر پیشــوا منزلگه هزاران عاشق دلسـوخته به خـاندان عصمت و طهارت علیهم السلام اسـت، بنا بر نوشـته کتـب انساب، یکی از فرزندان بلافصل حضرت امام مـوسی کاظم(ع) است.
حضرت امامزاده جعفر(ع) را جواری و اولاد او را جواریون و شجریون نیز میخوانند، پس از رشد و نمو در خاندان پاک و مطهر محمدی و کسب فیوضات معنوی، به یاری برادر بزرگوارش حضرت علی بن موسی الرضا(ع) پرداخت و پس از آنکه حضرت امام رضا(ع) دعوت مأمون الرشید را پذیرفت و از مدینه راهی شهر طوس شد، وی نیز همانند آن حضرت با کاروانی به سرپرستی خود و با حضور فرزندان و فرزندزادگان حضرت امام موسی کاظم(ع) همچون ابراهیم و ابوالجواد(ع) از بغداد رو به ولایت خراسان نهادند.
آن حضرت و دیـگر همراهان، هنگامیکه به ناحیـه ساوجبلاغ رسیدند، پس از درگیـری با دشمنـان (سپاهیان مأمون)، حسن بن موسی الکاظم(ع) شهید شد و به بعضی دیگر از همراهان آن حضرت جراحاتی وارد شد و پس از این پیکار، با فرا رسیدن شب، همگی در اطراف این منطقه پراکنده شدند. اما حضرت جعفر بن موسی الکاظم(ع) که در منطقه ساوجبلاغ در حین دفاع مجروح شده بود، در روستای سناردک شهر پیشوا، در منزل جلال الدین نام (شاید همین شهیدگاه فعلی باشد) بر اثر شدت جراحات وارده در تاریخ ۱۵ جمادی الثانی سال ۲۱۷ هجری قمری شهید و در گورستان محل، دفن گردیدند.
تاریخ و معماری بنای امامزاده جعفر(ع)
بنای باشکوه بقعه امامزاده جعفر بن موسی الکاظم(ع) در زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی ساخته شده است و محراب داخلی حرم در قسمت جنوب بنای بقعه قرار دارد و اِزارِه داخلی مقبره تا ارتفاع یک و نیم متری، با کاشیهای معرق فیروزهای، مشکی، زرد و سفید بر زمینه لاجوردی با نقوش تزئینی اسلامی مزین شده و در اواخر دوران پهلوی بالای اِزارِه داخل حرم و گنبد نیز تماماً آئینه کاری شده است.
ضریح متبرک این مقبره در وسط گنبد خانه بر روی پایهای سی سانتیمتری از سنگ مرمر سبزرنگ و از جنس طلا و نقره میباشد که با هنر میناکاری تزئین شده و کتیبههای آن با خط ثلث و نستعلیق نوشته و در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی ساخته و نصب شده است.
در پایان کتیبهای که روی درب ضریح سابق مرقد مطهر موجود است، تاریخ سال ۹۴۴ هجری قمری حک شده و در پایین کتیبه داخل حرم که به خط ثلث میباشد نام شاه طهماسب صفوی و تاریخ ۹۵۶هجری قمری ثبت شده است.
گنبد این بنای عظیم که از جمله آثار ارزشمند معماری مذهبی ایران است، دارای بیست و یک متر ارتفاع و نه و نیم متر قطر میباشد که به شیوه دو پوش ساخته شده و فاصله بین پوش اول و دوم آن هفت متر است و بر روی پایه شانزده ضلعی با هشت پنجره میباشد که چهار پنجره آن دارای شیشه رنگی است. کاشیهای فیروزهای قسمت خارجی گنبد با نقوش هندسی و کتیبههایی به خط ثلث و نستعلیق و کوفی بنایی تزئین شده و علاوه بر جنبه تزئینی دارای نقش عایق برای حفاظت از برف و باران میباشد که در سال ۱۳۵۴ توسط سازمان ملی حفاظت آثار باستانی مرمت و تعمیر و در دهه ۹۰ هجری شمسی کاشیهای آن تعویض شده است.
ایوان زیبای شرقی صحن این آستان مقدس در سال ۱۲۲۷ هجری قمری با دستور فتحعلی شاه قاجار هنگام تعمیرات بنا اضافه گردید که ابعاد آن هشت متر و بیست سانتیمتر در هفت متر میباشد. در سالهای اخیر کف ایوان سنگ مرمر و اِزارِه آن تا ارتفاع یک و نیم متری، با کاشی پوشانیده شده و پوشش سطح ایوان آئینه کاری و در قسمت طاق نیز پس از اجرای رسمیبندی، به وسیله آئینه کاری تزئین شده است.
طاق ایوان به شکل جناغی ساخته شده و از پاکارقوس طاق، کتیبهای به خط نستعلیق سفید بر روی ۵۰ لوح و ۴۵۰ قطعه کاشی لاجوردی وجود دارد که مشتمل بر ۲۵ بیت شعر از فتحعلی خان صبا میباشد که هر مصرع آن درون کادری مشخص نوشته شده و فواصل بین کادرها را با کاشیهای زرد و سبز و طرحهای گل و برگ پر کردهاند و بر روی آخرین کاشی از کاشیهای مذکور که از نوع کاشی خشتی زمان قاجاریه است تاریخ تعمیر بنا به سال ۱۲۲۷ هجری قمری حک شده است.
صحن این آستان مقدس هم اکنون با اجرای طرح توسعه حرم دارای ابعاد تقریبی ۸۵ در ۵۱ متر میباشد که شامل درآیگاه ورودی صحن، رواقهای پیرامون بنای اصلی، یک سـردر با دو مناره رفیع کاشیکاری در طرفین آن، دو طبقه ساختمان و کتابخانه، دفتر امور اداری آستان مقدس، زائرسرا، سرویسهای بهداشتی و درغرب، بنای بقعه متبرک، ایوان صحن و مسجد حرم قرار دارد.
هر چند که در گذشته و حال از صحن این آستان مقدس به عنوان قبرستان استفاده میشود ولی قبور به صورت همسطح ساماندهی شده و همانند حیاط صحنهای سایر امامزادگان و مساجد مناطق مختلف ایران، در وسط سطح صحن یک حوض زیبا و بزرگ قرار دارد که ضمن تلطیف هوای داخل صحن، زائران جهت وضو از آن استفاده میکنند.
بنای بقعه امامزاده جعفر(ع) در زمان شاه طهماسب صفوی ساخته شد و بعدها در زمان قاجاریه، به دستور فتحعلی شاه قاجار تعمیر و ایوان اصلی آن در ضلع شرقی بقعه احداث شده و در دوران پهلوی تعمیرات گنبد، آئینه کاری داخل حرم و دیگر تزئینات داخلی و خارجی این آستـان مقدس انجـام و در تاریخ ۱۳۱۷/۸/۲۱ به شماره ۳۱۹ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت ملی رسید.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توسعه آستان مقدس این امامزاده در قالب طرح جامع آغاز و بناهایی همچون احداث شبستان، رواق، تالار قرآن، مصلی نماز جمعه، حسینیه سیدالشهدا، بازارچه سنتی، دو باب القبله، سالن پذیرایی و... ساخته و اقداماتی انجام شده که هم اکنون نیز ادامه دارد.
وجود متبرک حرم این امامزاده عظیم الشأن همچون دُرّی درخشان در مرکز شهر تاریخی و مذهبی پیشوا قرار دارد و هر روزه منزلگاه حاجتمندان و عاشـقان خاندان پاک پیامبر اعظم(ص) است.
در وصف و منقبت امامزاده جعفر (ع)
جدای از معجزات و کرامات امامزاده جعفر (ع) که وجود پرانوار مرقد مطهرش در شهر پیشوا قرنهاست ملجاء و پناه دردمندان و عاشقان به خاندان عصمت و طهارت است. شاعران این خطه ادیب پرور و غریبنواز نیز حق مطلب را در وصـف این امامزاده جلیل القدر هرچند ناچیز بیان داشته اند که به گوشـههایی از این ارادت خاص قلبی آنها اشـاراتی میبریم.
مرحوم حجت الاسلام والمسلمین لطیفی گنبدی، قبـه الخضـرا:
این حرم از آن آن مهـرجان آراستی
کز فروغش نور باران صفحه ی غبراستی
بارگاهـش در بلندائی به شهر پیشوا
قبـله ی ارباب حاجت قبـه الخضـراستی
مرحوم استاد علیرضا طالقانی، زمزمه ای در حرم:
بیـا که زاویــه ذکـر عارفـان اینجــاست
بیا ببین که نسیم حیات جان اینجاست
حـریم قـــدسی فــرزند موسـی جعفـر
پناهگـاه غریبان و هم امان اینجـاست
حسن اصلانی، بحـر عطـا:
اینجاست گلشنی که در آن دل معطر ست
گلبوته های مهر در اینجا سراسر است
فــرزند پاک مــوسی کاظـم بـود یقیــن
نـام مبـارک گل این باغ جعفـر اسـت
مرحوم دکتر مجتبی دماوندی، آئینه عشـق:
این حـرم که عشـق را آئینه ای دیگـر بود
مـرقد نـورانـی فـرزند پیغمبـــر بـود
سروری از خـاندان عصمت و علـم و عمل
نام ایمانبخش ایشان حضرت جعفربود
محمدتقی اعلایی، جنت طوبی:
ایـن بـارگه که از نگهش دل منـور است
آرامگاه زاده ی مـوسی بن جعفر است
باشــد پنـاه خلــق ورامیــن و پیشــوا
با شاه ملک طوس رضا، او برادر است
غلامحسین مؤمنی، امید خلق:
این بـارگه کیـست که اینگونه دلـرباست
برتر ز عرش و مورد الطاف کبریاست
آرامگـاه جعفر مـوسـی بن جعفر است
فخر پدر، برادر با شاه دین رضاست
غلامعلی رحیمی، قبله حاجات:
پیشـوا خلـد بریـن از بارگاه جعفـر اسـت
شهر ما خرم از این صحن و سرای جعفر است
شـد ز یمـن تربت پاکـش، مزین پیشـوا
پیشوا یکسـر همه نور و صفـای جعفر است
ناصر عطایی، لطف حق:
تـا ز گلـزار ولایـت ایـن عنــایت آمـده
لطـف حق بر مردم ما بی نهایت آمده
جعفـر بن موسی کاظــم شهیـد راه حق
از ره ارشــاد چون شمع هدایت آمده
حسینعلی داودی مفرد، روضه عنبر سرشت:
خفتــه در این روضـه ی عنبـر سـرشت
پــور موســی نوگـل بــاغ بهـشت
ایـن حــریم شاهــزاده جعفــر اسـت
آنکـه جـدش شهسـوار محشر است
صادق جعفری، گلی از گلشن زهرای اطهر:
مــزار زاده ی مـوسی بن جعفر است اینجا
مطاف و مدفن شهزاده جعفر است اینجا
ز دودمــان محمـد ز بـوستــان عــلی
گلـی ز گلشن زهرای اطهر است اینجا
علی اکبر خراسانی، مطاف خلق:
این بارگـاه زاده ی موسی بن جعفـر است
شـاخ گـل پیمبر و زهــرای اطهــر است
در این مکان کسی شده مدفون که زائرش
حاجت رواست بی شک و مدیون این در است
احمد محبت، دارالشرف:
آمــدم بر سـر کویـت به نـوایی بــرسم
با تقــرب به حضور تو به جایی برسم
پیشـوا شـد همه دارالشـرف از مقــدم تو
سـاکنینش همه با عز و شرف همدم تو
انتهای پیام/
نظر شما