سپهر رنجبر فعال حوزه رسانه استان اصفهان در یادداشتی نوشت: هر قدمی که در دل بناهای تاریخی برداشته میشود، تماس با ردپای انسانهایی است که پیش از ما زندگی کردهاند، باور داشتهاند، ساختهاند و میراثی برای آینده گذاشتهاند. به همین دلیل، نوع رفتار و پوشش افراد در چنین فضاهایی تنها یک مسئله فردی نیست؛ بلکه بخشی از احترام به هویت و تاریخ ملی است. رعایت حجاب و پوشش مناسب در اماکن تاریخی نیز از این جنس است؛ نه صرفاً یک الزام، بلکه رفتاری فرهنگی، اخلاقی و شایسته فضای تاریخی ایران.
احترام به حرمت مکان
بسیاری از آثار تاریخی کشور ما، علاوه بر ارزش معماری، دارای پیشینه مذهبی، معنوی یا فرهنگی عمیقی هستند. مسجد شیخ لطفالله، مسجد جامع اصفهان، مدرسه چهارباغ، امامزادهها و مجموعههای صفوی و قاجاری پوشش مناسب در چنین فضاهایی به معنای احترام به کارکرد تاریخی آنهاست؛ همانگونه که در یک کلیسای تاریخی در اروپا یا معابد شرق آسیا نیز پوشش و آداب خاصی رعایت میشود.
رعایت حجاب در یک مکان تاریخی، بیش از آنکه یک «قاعده بیرونی» باشد، نوعی مراعات حرمت و شأن بنا است؛ رفتاری که کمک میکند آنچه از گذشته مانده در نظر مخاطب امروز، ارزشمند و محترم باقی بماند.
گردشگری مسئولانه؛ احترام به فرهنگ میزبان
یکی از اصول نوین گردشگری در جهان، «گردشگری مسئولانه و متعهدانه» است؛ سفری که در آن گردشگر احترام به فرهنگ میزبان را بخشی از تجربه سفر میداند. در ایران، پوشش مناسب به عنوان یک هنجار اجتماعی شناخته میشود و رعایت آن توسط گردشگران بهویژه در اماکن تاریخی نهتنها نظم و آرامش محیط را حفظ میکند، بلکه چهره فرهنگی جامعه را در نگاه سفرکنندگان خارجی مثبتتر و حرفهایتر نشان میدهد.
گردشگری تنها بازدید از بناها نیست؛ تجربه یک فرهنگ است. بنابراین پوشش مناسب در اماکن تاریخی بخشی از این تجربه و گامی در جهت تعامل فرهنگی سالم و دوطرفه است.
حفظ هماهنگی میان هویت تاریخی و رفتار امروز
اماکن تاریخی، بخش مهمی از روایت هویت ایرانی را در خود دارند؛ هویت مبتنی بر هنر، اخلاق، نجابت، احترام و پوشیدگی. وقتی بازدیدکنندگان با پوشش نامناسب وارد این مکانها میشوند، نوعی «ناهماهنگی بصری و فرهنگی» میان رفتار امروز و فضای تاریخی ایجاد میشود.
رعایت حجاب در این فضاها کمک میکند اماکن تاریخی همچنان همان حالوهوا و اصالت فرهنگی خود را حفظ کنند و تجربه بازدید برای گردشگران نیز هماهنگتر و معنادارتر باشد.
چالشهای امروز در مسیر رعایت پوشش
با اینکه آگاهی عمومی نسبت به اهمیت پوشش مناسب بیشتر شده است، اما در عمل هنوز با چالشهایی مواجه هستیم از جمله کمبود تابلوها و اطلاعرسانی محترمانه و چندزبانه، برخوردهای گاهی غیرتعاملی با گردشگران، نبود بروشورها و نشانههای کافی برای گردشگران خارجی و ناهماهنگی میان سیاستهای اطلاعرسانی در بناهای مختلف می توان یاد کرد.
این چالشها نشان میدهد که موضوع رعایت حجاب نیازمند فرهنگسازی تدریجی و محترمانه است، نه اقدامات مقطعی یا دستوری.
راهکاری برای فرهنگسازی مؤثر
رعایت پوشش مناسب در اماکن تاریخی زمانی فراگیر میشود که فرهنگسازی با روشهای صحیح انجام شود:
اطلاعرسانی هنرمندانه، تابلوهای چندزبانه و زیبا در ورودی اماکن تاریخی، با پیامهایی کوتاه و قابل درک، بسیار تأثیرگذارتر از جملات دستوری خشک هستند.
نقش کلیدی راهنمایان گردشگری، راهنمایان فرهنگیترین و مؤثرترین عامل انتقال پیام هستند. گفتوگوی آرام و توضیح چرایی رعایت پوشش مناسب، هم احترام به گردشگر است و هم اقدامی مؤثر در جهت فرهنگسازی.
ارائه پوششهای مناسب، در بسیاری از کشورهای جهان، هنگام ورود به اماکن مذهبی یا تاریخی، پوشش سادهای به بازدیدکنندگان ارائه میشود. این اقدام در ایران نیز میتواند تجربهای محترمانه و فرهنگی رقم بزند.
استفاده از رسانهها و شبکههای اجتماعی، تولید محتوا درباره آداب بازدید از اماکن تاریخی، از جمله پوشش مناسب، میتواند در ارتقای آگاهی جامعه بسیار اثرگذار باشد.
الگوهای موفق جهانی، رعایت پوشش مناسب در فضاهای فرهنگی تنها مختص ایران نیست.
• در واتیکان، ورود بدون پوشش مناسب ممنوع است.
• در مساجد ترکیه، پوشش مخصوص ارائه میشود.
• در معابد تایلند، بازدیدکنندگان موظف به رعایت آداب پوششیاند.
• بسیاری از کلیساها و موزهها نیز قواعد پوششی خاص دارند.
این مثالها نشان میدهد هر کشور بر اساس فرهنگ خود برای اماکن تاریخی قواعدی وضع میکند و گردشگران نیز این قاعدهها را به عنوان بخشی از تجربه فرهنگی میپذیرند.
رعایت حجاب و پوشش مناسب در اماکن تاریخی ایران موضوعی فراتر از یک قانون است. این رفتار نشانهای از احترام به تاریخ، فرهنگ و ارزشهایی است که نسلهای گذشته برای ما به یادگار گذاشتهاند.
فرهنگسازی در این زمینه باید تعاملمحور، آگاهانه، محترمانه و مستمر باشد. بنایی که قرنها ایستاده، شایسته آن است که بازدیدکنندگان امروز نیز با احترام و درک فرهنگی وارد آن شوند.
میراث تاریخی ایران سرمایهای مشترک است؛ پوشش مناسب، بخشی کوچک اما مهم از پاسداری این میراث ارزشمند است.
انتهای پیام/
نظر شما