روح انگيز محل اين بقاياي معماري با ديواره‌هايي از آهک را جنوب شرقي قلعه رشيدي و خارج از ديوار قلعه که متعلق به دوران صفوي است ذکر کرد.
سرپرست کاوش‌هاي باستان‌شناسي ربع‌رشيدي اظهار داشت: در حال حاضر نمي‌توان مشخص کرد اين آثار متعلق به کدام بخش از محله رشيديه يا رشيد آباد است. رشيد آباد داراي سه بخش ربع‌رشيدي، ربظ و شهرستان بوده است.
دستيابي به نماي برج اصلي قلعه رشيدي که در قسمتهايي از آن سنگ قبر هاي ايلخاني استفاده شده بود از دستاوردهاي فصل دوم کاوش در اين محوطه در سال گذشته است.
اين قلعه در دوره صفويه در زمان شاه عباس صفوي و براي جلوگيري از حمله عثماني، براي حاکم تبريز با مصالحي از شنب غازان، سنگ قبر گورستان‌هاي تاريخي تبريز و مصالح ربع‌رشيدي ساخته شد.
در ساخت اين قلعه از سنگ قبرهاي کتيبه دار ايلخاني شده استفاده شده که محتواي بيشتر اين کتيبه‌ها آيه‌هاي قراني است اما روي دو کتيبه تاريخ 711 و 742 هجري قمري حک شده‌است.
خرابه هاي ربع رشيديه باقيمانده شهر علمي و دانشگاهي زمان غازان‌خان ايلخاني است که توسط وزير نامي ايران \"خواجه رشيدالدين فضل‌الله همداني\" در سال 700 هجري قمري در شمال‌شرق باروي شهر تبريز در محله رشيديه ساخته شد.
اين دانشگاه شامل چهار دانشکده در چهارطرف بود و شهرت آن بنام ربع رشيدي برگرفته از نام اربع يا 4 عربي است. براساس مستندات تاريخي اين شهر داراي بيش از 30 هزار خانه، حجره و ديگر بناهاي شهري بود.
اين شهر در دوران اوج حيات خود، مورد مراجعه مستقيم دانشمندان معروف جهان و از جمله پزشکان و محققين يوناني، روم، مصر، چين و ديگر ممالک آن روز آسيا و اروپايي قرار مي گرفت.
حفاري هاي شمال تبريز باستان شناسان را به نشانه هاي اصلي مرکز ربع رشيدي کشانده است. گمانه زني و سه فصل کاوش در اين منطقه نشان مي دهد که ربع رشيدي و نشانه هايش 3 متر پايين تر از سطح کنوني، قرار دارد.
بنا بر اين گزارش ، محله رشيديه يا رشيد آباد داراي سه بخش ربع‌رشيدي، ربظ و شهرستان بوده‌‌است. شهرستان شامل باغات و نهرهاي شهر، ربظ محله مسکوني و بناهاي عام المنفعه مثل مسجد، حمام، بازار و... و ربع‌رشيدي محل بناهاي دانشگاهي، مسجد زمستانه و تابستانه و حوزه‌هاي علوم اسلامي بوده است. دانشکده پزشکي، کتابخانه بسيار بزرگ و مقبره خود خواجه رشيد که از آن به جفت گنبد سلطانيه نام برده مي‌شود، در ربع رشيدي وجود داشت.
خواجه رشيدالدين در سال 718 هجري و در زمان سلطان \"ابوسعيد ايلخاني\" کشته و جنازه وي در مقبره‌اش دفن مي‌شود . پس از وي ربع‌رشيدي رو به ويراني مي‌نهد. پس از آن پسرش خواجه غياث‌الدين تلاش مي‌کند دوباره ربع‌رشيدي را آباد کند اما وي نيز به سرنوشت پدر مبتلا مي‌شود.
در دوران صفوي و در سال 1019هجري قمري(شاه‌عباس بزرگ) براي جلوگيري از حمله عثماني يک قلعه از مصالح شنب غازان خان (مقبره غازان خان) و گورستان‌هاي تاريخي تبريز و مصالح ربع‌رشيدي يک قلعه براي حاکم تبريز ساخته مي‌شود. بنايي که امروزه از آن به قلعه رشيدي ياد مي‌شود همين قلعه دوران صفوي است و تا پيش از کاوش‌هاي امسال باستان‌شناسان هيچ نشاني ازمعماري دوره ايلخاني در اين محوطه کشف نشده بود.
گفتني است ؛ وقف نامه اين مجتمع در خرداد ماه ۱۳۸۶ در نشستي که از ۲۱ تا ۲۵ خرداد در يونسکوبرگزار شد به همراه شاهنامه بايسنقري در فهرست ميراث مستند اين سازمان ثبت شد.
115/
انتهای پیام/
