خبرگزاری میراث آریا: سید حسن طباطبایی یا همان مدرس سیاست‌مدار و روحانی شیعه ایرانی بود که اقدامات مهمی را در دوران زندگی خود برای کشور انجام داده است. او در تاریخ ۱۰ آذر به شهادت رسید و به همین مناسبت طبق مصوبه شورای فرهنگ عمومی چنین روزی را در تقویم جمهوری اسلامی روز مدرس و مجلس نامگذاری کردند. در این گزارش اتفاق‌های مهم زندگی این روحانی و سیاست مدار شیعه را بررسی می‌کنیم.
** تحصیلات حوزوی در نجف
مدرس در اصفهان متولد شد و پس از مدتی برای تحصیل به قمشه نزد پدربزرگش میرعبدالباقی رفت و پس از درگذشت او، در شانزده سالگی برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت. او علوم اسلامی را در اصفهان و سامرا و نجف ادامه داد و تحصیلات حوزوی‌اش را تا درجه اجتهاد ادامه داد. سپس به اصفهان رفت و مشغول تدریس فقه و اصول شد و در دوران نمایندگی، در خانه وزیر مختار فرانسه در تهران زندگی کرد.
** آغاز فعالیت‌های سیاسی
فعالیت سیاسی مدرس با عضویت در انجمن مقدس ملی اصفهان آغاز شد. در سال ۱۲۸۹ همزمان با تشکیل دوره دوم مجلس شورای ملی که پس از استبداد صغیر برپا شد، نورالله نجفی اصفهانی، مدرس را به مجلس معرفی کرد و از سوی مجلس پذیرفته شد. وی در دوره سوم نیز از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد، اما این مجلس به علت فشار خارجی و آغاز جنگ جهانی اول، یک سال بیشتر دوام نیاورد.
پس از پایان دوره استبداد صغیر که مقرر شد پنج تن از علمای طراز اول در مجلس دوم مشروطیت حضور پیدا کنند، سید حسن مدرس با تأیید و تأکید علما و روحانیون نجف اشرف و اصفهان به عنوان نماینده مجلس برگزیده شد و پس از واگذاری منزل مسکونی‌اش در اصفهان برای امور عام‌المنفعه راهی تهران شد. به این ترتیب دوران حضور او در پنج دوره پیاپی مجلس شورای ملی (دوره دوم تا ششم) آغاز شد. مدرس که در دوران مشروطیت همراه با علمای بزرگ اصفهان در انجمن ولایتی این شهر عضویت یافته و در دوران موسوم به استبداد صغیر با محمدعلیشاه آشکارا به مخالفت برخاسته بود، فقط از جلسه ۱۹۵ دوره دوم مجلس که در ۲۸ ذی‌الحجه ۱۳۲۸ منعقد شده بود، به عنوان نماینده در مجلس حضور پیدا کرد.
** تشکیل کمیته دفاع ملی با حضور مدرس
در سال ۱۲۹۳ همزمان با آغاز جنگ جهانی اول، دولت ایران اعلام بی‌طرفی کرد، اما نیروهای روسیه، انگلیس و عثمانی، بدون توجه به این بی‌طرفی وارد کشور شدند و به درگیری با یکدیگر پرداختند. در سال ۱۲۹۵.۲۷ نفر از نمایندگان مجلس و گروهی از رجال سیاسی و مردم عادی به منظور مقابله با حمله روس و انگلیس به ایران، به طرف قم حرکت کردند و در آن شهر «کمیته دفاع ملی» را تشکیل دادند و یک هیئت ۴ نفری را برای اداره امور برگزیدند که مدرس یکی از آنان بود. بعد از تصرف قم به دست روسیه، این کمیته کار خود را در کرمانشاه ادامه داد.
** استیضاح رضاخان توسط مدرس
در روز ۷ مرداد ۱۳۰۴، مدرس به همراه شش تن دیگر از نمایندگان مخالف بود که رضاخان، رئیس‌الوزرا را به دلیل سو سیاست داخلی و خارجی، قیام و اقدام بر ضد قانون اساسی و حکومت مشروطه استیضاح کرد و این استیضاح رای نیاورد. یکسال بعد از این واقعه، در سال ۱۳۰۵ آیت الله مدرس مورد سو قصد قرار گرفت و از این ترور جان سالم به در برد.
** تبعید مدرس به دامغان و مشهد
مدرس در دی ۱۳۰۵ از قیام نورالله نجفی اصفهانی علیه اقدامات رضاشاه حمایت کرد. رضاخان در ۱۶ مهر ۱۳۰۷ مدرس را دستگیر و به دامغان و مشهد و سپس به خواف تبعید کرد. مدرس ۷ سال در خواف توسط مأموران زیر نظر بود و در ۲۲ مهر ۱۳۱۶ از خواف به کاشمر منتقل شد.
** شهادت مدرس چگونه رقم خورد؟
مدرس در تاریخ ۱۰ آذر ۱۳۱۶ به طرز مشکوکی درگذشت. طبق گزارش‌های تاریخی با دستور مستقیم رضاشاه، محمود مستوفیان، حبیب‌الله خلج و محمدکاظم جهانسوزی با معاونت یکدیگر در شب ۱۰ آذر ۱۳۱۶ حسن مدرس را ابتدا مسموم و سپس خفه کرده و به قتل می‌رسانند و آرامگاه او در شهر کاشمر قرار دارد.
** آثار مدرس چه بود؟
از جمله آثار و کتب تالیفی مدرس می‌توان به: تعلیقه بر کفایه الاصول آخوند خراسانی، رسائل الفقهیه، رساله‌ای در ترتب (در علم اصول فقه)، رساله‌ای در شرط متأخر (در اصول)، رساله‌ای در عقود و ایقاعات، رساله‌ای در لزوم وعدم لزوم قبض در موقوفه، کتاب حجیه الظن (در اصول)، شرح رسائل شیخ مرتضی انصاری، شرح رسائل علامه شیخ مرتضی ریزی، حاشیه بر کتاب النکاح شیخ محمدرضا نجفی مسجدشاهی، دوره تقریرات اصول میرزای شیرازی، رساله‌ای در شرط امام و مأموم، کتابی در باب استصحاب (در علم اصول)، کتاب احوال الظن فی اصول الدین، شرح روان بر نهج البلاغه، اصول تشکیلات عدلیه (همکاری)، زندگینامه (خودنوشت) اشاره کرد.
** خانه موزه شهید مدرس
در زمستان ۹۳ خانه‌ای که مدرس در تهران در آنجا زندگی می‌کرد به خانه موزه تبدیل شد. قدمت این بنای تاریخی به دوره قاجار بازمی‌گردد. پس از شهادت آیت الله مدرس، این بنا به حال خود رها شد و پس از زمانی طولانی، در سال ۱۳۹۳ توسط حاج محمد انصاری خریداری و پس از مرمت به‌عنوان دارالقرآن و خانه موزه شهید مدرس احیا شد. هدف از این موسسه فعالیت‌های فرهنگی، پژوهشی و اجتماعی و نیز گردآوری مستندات موزهای مرتبط با شهید مدرس بود تا ضمن حفظ میراث فکری و ارزش‌های وی، زمینه‌ای جهت خدمت به پژوهشگران و علاقه‌مندان او فراهم شود.
** سریال‌هایی با حضور «شهید مدرس»/ از «شهید مدرس» تا «مرغ حق» و «عمارت فرنگی»
در این سال‌ها چند کارگردان سریال‌هایی را با محوریت آیت الله مدرس طراحی و اجرا کرده اند. از جمله آن‌ها می‌توان به سریال «مدرس»، «مرغ حق» و «عمارت فرنگی» اشاره کرد. شاید بسیاری زنده‌یاد خسرو شکیبایی را در نقش مدرس در سریال «مدرس» از یاد نبرده باشند. مونولوگ‌های طولانی و گاه ۲۰ دقیقه‌ای است که او در صحنه‌های مختلف و بدون وقفه ایفا کرد که مدرس را با عزمی راسخ همچون کوهی استوار در مقابل ستمگران عصر وقت به تصویر کشید. این سریال به کارگردانی هوشنگ توکلی در سال ۶۵ پخش شد.
مرحوم هادی اسلامی دیگر بازیگری است که در سریال «مرغ حق» به کارگردانی مسعود فروتن و حسین مختاری در نقش مدرس ظاهر شده است که در سال ۶۶ پخش شد. زنده‌یاد اسلامی با بازی خوبش توانست این نقش را در اذهان به یادگار بگذارد. به خصوص سکانس شهادت که یکی از جذاب‌ترین سکانس‌های این مجموعه است.
سریال دیگری که به بخشی از زندگی مدرس می‌پردازد، «عمارت فرنگی» به کارگردانی محمدرضا ورزی است که در سال ۸۸ پخش شد.
داستان سریال عمارت فرنگی با امضای قرارداد ۱۹۱۹ آغاز می‌شود که وثوق‌الدوله آن را به سرانجام می‌رساند، اما سید حسن مدرس به شدت با آن مخالفت می‌کند و این مخالفت باعث به وجود آمدن موجی از اعتراض‌هایی می‌شود، اعتراضاتی که وثوق‌الدوله را وادار به لغو قرارداد می‌کند.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
